Początki (okładka  twarda, wyd. 07.2019)

Mam ochotę napisać, jakie to było dobre, a z drugiej strony, że to historia, która jako jedna z nielicznych naprawdę wywarła na mnie wrażenie — zarówno to pozytywne, jak i w pewnym stopniu negatywne. Chyba jeszcze żadna powieść tak bardzo mnie nie „rozstroiła”, jak „Początki” Carla Frode Tillera w tłumaczeniu Katarzyny Tunkiel. Terje to idealista. Człowiek, którego życie kończy się w mgnieniu oka. Całe życie uczucia kłębił głęboko w sobie, był szorstki oraz ironiczny, a natura bliższa mu była niż ludzie wokół niego. Autor cofa się tu do coraz wcześniejszych wydarzeń z życia bohatera, ukazując przez to jego rozterki oraz walkę z własnymi głęboko skrywanymi demonami. „Spojrzałem na nią, ale i tym razem mnie nie widziała, patrzyła na wskroś przeze mnie. Rzeczywiście umieram, pomyślałem, tak właśnie wygląda śmierć.” Zacznę od tego, iż odbieram tę powieść dość osobiście, przez wzgląd na to, iż utożsamiam się z głównym bohaterem pod względem osobowości. Co to oznacza? Otóż czytając „Początki” miałam niepokojące odczucia, iż autorowi udało się w pewnym stopniu wedrzeć do mojego umysłu, przez co czułam, że powinnam odłożyć tę książkę na półkę, a z drugiej strony iść dalej z czystej ciekawości. Można ją rozpatrywać na dwa sposoby. Jako piekielnie dobrze przedstawiony portret destrukcyjnego idealisty, którego życie kręci się wokół ludzi niepotrafiących go zrozumieć, wokół dysfunkcyjnej rodziny oraz rozważań na temat ludzkiej egzystencji w świecie, który jest pod pewnym względem dla niego niedostępny, lub jako historię opatrzoną do bólu skrajnie szczegółowymi opisami zwykłych codziennych czynności z chwiejną fabułą oraz irytującym bohaterem. „Wydłubałem grudkę ziemi spod paznokcia na prawym palcu wskazującym.” „Początki” są opowieścią, która w zależności od tego czego oczekuje czytelnik, może zachwycić lub zanudzić go na śmierć. Nie jest to książka napisana poetyckim stylem. Wręcz przeciwnie, jest prosta pod względem użytego w niej języka. Bohater często powierza swoje myśli i idee naturze, co według mnie jest kwintesencją większości skandynawskich, jak i nordyckich powieści. Z jednej strony jestem w stanie to zrozumieć, z drugiej jednak uważam, że autor podjął się napisania nadmiernych opisów i zbytnio rozczula się tutaj nad norweską florą i fauną. Pokuszę się o stwierdzenie, iż ta właśnie historia z pewnością przyda się maturzystom, by pokazać jak człowiek mocno związany jest z przyrodą oraz otaczającym nas światem. Mamy tu spojrzenie na tę kwestię ze strony naukowej, poprzez profesję Terje oraz tą w znaczeniu duchowym. „Uniosłem głowę, ciężką głowę, musiałem się wysilać, żeby nagle nie poleciała w przód, tak była ciężka, wtedy zauważyłem coś dużego, brudnobiałego, co ruszało się przede mną, zobaczyłem, że to rusza się moje poroże, więc to moje własne poroże było tak ciężkie, bo byłem jeleniem, to w jeleniu teraz mieszkałem.” To, co również charakteryzuje tę powieść, to odwrócona chronologia. Dowiadujemy się, co doprowadziło głównego bohatera do próby samobójczej oraz dlaczego zdecydował się na takie posunięcie. Tutaj natomiast mam wrażenie jednego wielkiego chaosu. Cofamy się w czasie, by móc obserwować Terje, lecz ta chronologia zaburza się w momencie, gdy autor najpierw opisuje wydarzenia z kilku tygodni wcześniej, potem kilku dni, by znowu móc przejść do tego, co miało miejsce miesiąc lub rok wcześniej. Tak, jakby wszystko ukazał nie według zamierzonego schematu, a raczej by trochę w książce namieszać. Przez to bardzo łatwo pogubić się w fabule. Niemniej jednak całość prezentuje się naprawdę interesująco. Tym, co najlepiej wyszło, jest według mnie zakończenie. Splata ono ze sobą wszystkie wątki ukazane w powieści, by zaraz skupić się na rozterkach bohatera. „Początki” to literatura, która z pewnością nie każdemu przypadnie do gustu. Nie znajdziecie w niej dynamicznej akcji, napotkacie tu wiele nic niewnoszących do fabuły opisów, przez które całość momentami dłuży się okropnie. Jeśli jednak szukacie książek psychologicznych, nawet depresyjnych, jak i literatury poważnej, to z pewnością wyciągniecie z niej więcej niż przy powieści obyczajowej. Carl Frode Tiller stworzył coś naprawdę godnego uwagi, lecz również takiego, do którego myślę, że trzeba trochę dojrzeć.

👍

Wydawnictwo Poznańskie reaktywowało po niemal trzydziestu latach Serię Dzieł Pisarzy Skandynawskich i jest to jedna z najbardziej udanych polskich decyzji wydawniczych ostatnich lat. W chwili, gdy inne wydawnictwa, które w ostatnich latach wydawały skandynawską prozę, zmagają się z problemami z utrzymaniem się na rynku, miłośnicy "mroźnych" klimatów mogą dalej spać spokojnie - dzięki WP, co roku pojawia się kilka świeżych perełek z Północy. A początkami serii są "Początki" - mocne i dobre. Choć zakończenia powieści dowiadujemy się już na samym - nomen omen - początku, w niczym nie przeszkadza to w zagłębianiu się w fabułę coraz głębiej i mroczniej. Mroczniej, bo za decyzją o próbie samobójczej głównego bohatera nie stoi tylko jego egoizm, emocjonalny chłód i brak cierpliwości do pielęgnowania rodzinnych stosunków, jak mogłoby się zrazu wydawać sceptycznemu wobec czytelnikowi. Choć czterdziestoparoletni Terje wydaje nam się stereotypowym wręcz naukowcem-przyrodnikiem - bardziej pochłoniętym chłodną analizą zdarzeń, procesów i faktów, oraz ideałami o ratowaniu świata - kolejne rozdziały pozwalają nam zrozumieć, że emocjonalność człowieka nie jest prosta, a za schizoidalnym bohaterem, jego dystansem i obojętnością, kryją się powody nasycone niewyobrażalnym i niewyrażalnym cierpieniem. Carl Frode Tiller prowadzi akcję w odwrotnym porządku chronologicznym - cofamy się od dnia próby samobójczej Terjego do jego dzieciństwa, by w imieniu bliskich mężczyzny odnaleźć odpowiedź na pytanie "dlaczego taki jesteś?". To mocna i w pewien sposób brutalna powieść. Norweski autor daje nam prztyczka w nos - nie każdy, kto wydaje się być nieczuły, nic nie czuje. Przypomina jak skomplikowana i jednocześnie prosta jest ludzka osobowość - że akcja wywołuje reakcję. Uczula na to, byśmy nie skończyli jak rodzina Terjego - przy szpitalnym łóżku, z setkami pytań kłębiących się w głowie. A jednocześnie pisze tak, że trudno się oderwać od książki. Miłośnicy skandynawskich klimatów znajdą tutaj to, co kochają. Inni - przeżyją fascynującą przygodę z powieścią psychologiczną naprawdę dużego kalibru.

Polecam

jest g

Jeśli myślicie, że Seria Skandynawska niczym nowym was nie zaskoczy koniecznie przeczytajcie Początki. Już na samym wstępie autor odkrywa karty i ujawnia cały finał tej historii, wobec tego jaka frajda z czytania takiej książki? Otóż największego odkrycia dokonujemy właśnie w trakcie dalszego czytania i pomimo, że nie dzieje się tu nic spektakularnego, ot normalne życie to zapewniam, że bez emocji się nie obędzie. Największym zaskoczeniem była ta oryginalna konstrukcja książki, w której każdy rozdział coraz bardziej oddala nas w czasie, wskazówki zegara cofają się do tyłu dzięki temu możemy śledzić krok po kroku jak doszło do nieszczęśliwej w skutkach decyzji. Główny bohater targnął się na swoje życie, jakie mechanizmy nim kierowały, jaki wpływ na dorosłe życia miały wydarzenia z jego dzieciństwa? Autor pozwolił nam zajrzeć w głąb umysłu Terjego, pokazał jego mroczną stronę i całą tą walkę egzystencjalną. Carl Frode stworzył jednego z najbardziej irytujących bohaterów w historii, którego celem jest jawna destrukcja, ten człowiek na wskroś przepełniony jest negatywnymi emocjami. Szorstki w kontaktach z ludźmi w obliczu natury i jej zagrożeń staje się najbardziej wrażliwym i oddanym. Która strona Terjego wygrywa? Ta dobra, czy ta zła? Polecam wszystkim fanom powieści psychologicznej przesyconej emocjami. Dajcie się tej książce zaskoczyć :)

Książka o początku i o końcu, o smutku i o radości, o życiu i o śmierci. Przejmująca, wzruszająca, ale też bawiąca. Taka jest książka „Początki”. Nie od razu po przeczytaniu siadłam do napisania opinii, tak, jak nie od razu poczułam klimat tej książki. Tu nie ma wartkiej akcji, a jednak sporo się dzieje. Nie znajdziemy tu też wciągającej fabuły, a jednak ciężko się oderwać od lektury. Nie jest to komedia, a jednak często się śmiałam. Nie jest to dramat, a jednak czułam smutek. Niejednoznaczne są moje wrażenia po przeczytaniu tej książki, ale taka też jest historia w niej zawarta. Jest niby zwyczajna, a jednak niezwykła. Niby prosta, a jednak skomplikowana. Niby zrozumiała, a jednak pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi. Z pierwszymi rozdziałami myślałam, że książka nie trafia w mój gust, ale szybko mi się ją czytało, a po jej skończeniu nadal we mnie siedzi i sprawia, że rozmyślam. Jestem pewna, że długo o niej nie zapomnę.

Początki, to powieść, którą napisał Carl Frode Tiller, norweski pisarz, historyk i muzyk, członek zespołu Kong Ler. Początki są mroczną powieścią psychologiczną, która ma w sobie to coś, od samego początku niesamowicie wciąga i intryguje. Poznajemy w niej bohatera, który ostatecznie decyduje się na ostateczny, desperacki krok, jego wszystkie myśli, decyzje, uczucia, ból i cierpienie przez oddalanie się od ludzi, przez których był nierozumiany, wielokrotnie poniżany oraz jego poczucie samotności. Właśnie wszystkie te czynniki przyczyniły się do tego desperackiego kroku. Powieść zdecydowanie z gatunku tych z najwyższej półki, mocna skłaniająca do refleksji. Świetny pomysł na bardzo udany prezent.

Dla mnie genialna powieść, choć niewątpliwie nie tak łatwa w odbiorze, ale dająca przy tym do myślenia. Początki wydają się gorzkim obrazem współczesnych czasów, kiedy wcale nie jest prosto zachować emocjonalny spokój oraz psychiczny komfort. Mam poczucie, że Skandynawowie są dobrzy i przekonujący w tworzeniu książek takich jak ta, pasuje mi po prostu fakt, że jej autorem jest autor skandynawski. Niemniej ta powieść bardzo porusza, a także przyczynia się do wielu refleksji na temat życia i relacji międzyludzkich, szczególnie tych rodzinnych. Bardzo polecam Początki, znakomity zapis destrukcji psychiki.