Najlepsze buty na świecie (okładka  twarda, wyd. 11.2014)

Już za 63 godziny powitamy nowy rok. Ale czy czekają nas jakieś wielkie zmiany? Póki tkwimy jeszcze w starym roku, warto przyjrzeć się z bliska naszemu krajowi, tak jak zrobił to Michał Olszewski. Może przy okazji uda się wyciągnąć jakieś przydatne w 2015 roku wnioski..?

Dla czytających nałogowo gazety, ta książka nie okaże się niczym nowym. I nie jest. Materiał w niej zawarty to reportaże z różnych miejsc w Polsce, pisane od początku XXI wieku do teraz. Poruszane w nich tematy są bardzo różne, mają jednak jeden wspólny mianownik - Polaków. Podzielona na pięć części publikacja jest zbiorem tematycznie uporządkowanych opowieści między innymi o religijności, stosunku do ekologii i zdrowia, o więzieniach, przytułkach, oprawcach, ofiarach, szukających pomocy oraz tych, którzy ją oferują, a także o życiu w cieniu II wojny światowej.

Autor ukazuje sytuację w Polsce, naświetlając największe problemy (głównie) małych społeczności, wskazując na liczne absurdy życia codziennego. Uzdrowiska z zatrutym powietrzem czy ksiądz-pedofil kryty przez wiernych - tych samych, których dzieci padły ofiarą jego chorych skłonności, to tylko czubek góry lodowej. Czytelnik poznaje również ludzi stojących po przeciwnych stronach w opisywanych sporach, otrzymuje pełny obraz sytuacji, z uwzględnieniem wielu perspektyw. Wnioski z lektury zawsze są takie same: sytuacja jest nie do pozazdroszczenia.

Podczas lektury "Najlepszych butów na świecie" rodzą się niezliczone ilości pytań, na które trudno jest udzielić poprawnej odpowiedzi. Czy narkomanów leczyć metodą całkowitej eliminacji substancji uzależniających, czy z wykorzystaniem terapii metadonowej? Jak pomóc maltretowanym kobietom, aby nie wracały do swoich oprawców? Jak pielęgnować pamięć o Holokauście, kiedy za płotem obozu mieszkańcy Oświęcimia chcą toczyć normalne życie? Łatwo teoretyzować, kiedy dany problem człowieka nie dotyka. Wystarczy jednak choćby na papierze (lub elektronicznie, jak ja) otrzeć się o rzeczywistość zupełnie obcych ludzi i świat przestaje być czarno-biały.

Z reportaży Olszewskiego wyłania się obraz kraju, którego można się bardzo wstydzić. Na samą myśl o tym, do czego zdolni są ludzie, do których autorowi udało się dotrzeć i opisać (a im podobnych, którzy nie trafili do gazet lub książek jest pewnie nieskończenie wiele), czuję wstręt do ogółu gatunku ludzkiego. Ostatecznie nie tylko Polacy zdolni są do robienia okropnych rzeczy. My jednak powinniśmy skupiać się przede wszystkim na swoim "podwórku" i dążyć do tego, aby napawało nas dumą, a nie odrazą. Gorąco polecam tę gorzką lekturę, szczególnie wierzącym w mit pięknej i szlachetnej Polski, która - jak się okazuje - ma brud za paznokciami i nieczyste sumienie.

Czytam sporo reportaży, ale wśród nich stosunkowo rzadko zdarzają się teksty o Polsce. Nie dlatego, że nie interesuje mnie ta tematyka, ale - jak mi się wydaje - o naszym kraju nie pisze się zbyt wiele. Tym większy był mój entuzjazm, gdy ujrzałam zapowiedź Najlepszych butów na świecie Michała Olszewskiego.
Jego najnowsza publikacja (autor ma na koncie kilka książek: Do Amsterdamu, Chwalcie łąki umajone, Low-tech, Zapiski na biletach) jest zbiorem tekstów opublikowanych wcześniej w "Gazecie Wyborczej" i jej dodatkach oraz w "Tygodniku Powszechnym". Ich wspólnym mianownikiem są mniejsze i większe tragedie: jednostek, rodzin, małych społeczności i całego narodu.
Michał Olszewski świetnie włada piórem: pisze oszczędnym językiem, dba o konkret, przez co nie ślizga się po temacie lecz celnie trafia w sedno sprawy. Ale sztuka pisania to nie wszystko. Świetne teksty nie powstałyby bez zmysłu wnikliwej obserwacji i wyczucia tematu. Olszewski potrafi go bowiem znaleźć tam, gdzie inni już go nie dostrzegali po ustaniu medialnej zawieruchy, wręcz upodobał sobie tematy, których nie znajdziemy na czołówkach gazet. I tym mnie "kupił".

Znakomite reportaże które przedstawiają prawdziwy, często porażający obraz Polski. Jest to obraz dla wielu niewygodny, o których najchętniej niektorzy chcieliby nie wiedzieć, uwierający niczym zadra. A jednak Olszewski z sumienną wręcz drobiazgowością i rzetelnością opowiada o życiu ludzi z Polski B, a nawet C, dla których los okazał się mniej łaskawy.

Jeśli do tej pory nie mieliście okazji zasmakować twórczości Michała Olszewskiego, to gorąco Was do tego zachęcam. Najlepsze buty na świecie jest reportażem, który warto przeczytać tym bardziej, że jest o nas, o Polsce, Polakach. Styl autora bardzo fajny, lekki, świeży, przyjemny w odbiorze - polecam