Aukcjoner (okładka  twarda, wyd. 06.2022)

Totalnie inna

Głównym problemem powieści Joan Samson jest przedstawienie jej jako powieści grozy. Nie brak w niej gęstniejącej atmosfery, desperacji bohaterów, ale taka z niej powieść grozy jak chociażby z "Folwarku zwierzęcego" – czyli żadna. Uznajmy więc na początku, że "Aukcjoner" to przede wszystkim opowieść o opresyjnej władzy i terroryzowaniu szarego obywatela. Głównymi bohaterami "Aukcjonera" są Moore’owie – uczciwa, spokojna rodzina farmerów, skupiająca się na pracy i życiu rodzinnym. I właściwie to wszystko, co możemy o nich powiedzieć, ponieważ bohaterowie powieści Samson wydają się całkowicie wypruci z emocji – zdarzają im się co prawda wybuchy gniewu lub histerii, ale mijają one tak nagle, jak się pojawiły. Można odnieść wrażenie, że zachowują się jak w jakimś transie (głównie z tego powodu spodziewałam się wplecionego wątku nadprzyrodzonego). Niewiele wiemy o przeszłości poszczególnych postaci, a relacje między nimi są ledwie nakreślone, co może powodować w czytelniku brak wczucia się w ich sytuację i sympatyzowania z nimi. Samej powieści nie czytało mi się źle, ale tylko dlatego, że założyłam, że zakończenie wyjaśni mi wszystko to, co wydawało mi się nieracjonalne i pozbawione sensu – niestety tak się nie stało.

"Wszystko jest na sprzedaż" Joan Samson to kolejne całkiem nieznane polskiemu czytelnikowi nazwisko, które pojawiło się na liście książek wydawnictwa Vesper. Autorka, która była, jest i zawsze będzie kojarzona tylko z jedną książką wydaną jeszcze za jej życia, zanim zmarła na raka w wieku trzydziestu ośmiu lat. Tą książką jest Aukcjoner, za którą mogą podziękować fani "Sklepiku z marzeniami" Stephena Kinga, bo to właśnie ona zainspirowała mistrza grozy do napisania swojego słynnego dzieła. Akcja powieści rozgrywa się w Harlowe w stanie New Hampshire, wśród społeczności typowych ciężko i wytrwale pracujących jankesów, u których postęp jest niewielki i powolny, ale zmiany jednak nadchodzą. Najważniejszą nowością dla mieszkańców Harlowe staje się nowo przybyły aukcjoner - Perly Dunsmore. Ten ujmujący kawaler zaczyna szybko odgrywać coraz większe znaczenie w tej małej społeczności, kiedy to dzięki zainicjowanym przez niego sprzedażom aukcyjnym mieszkańcy pozbywają się starych, niepotrzebnych rzeczy i gratów zawadzających na poddaszach, w piwnicach i innych zakamarkach ich domów, a miejskie instytucje zostają zasilone zyskami z ich sprzedaży. Wkrótce jednak okazuje się, że Dunsmore nie zamierza przestać na tak drobnych i dobrowolnych darowiznach i zaczyna terroryzować jedną z rodzin i ich sąsiadów. John Moore i jego rodzina, na której aukcjoner skupił się najbardziej, zaczynają przeżywać koszmar, kiedy Dunsmore wraz z podległą mu władzą zaczynają stopniowo przejmować cały jego majątek, wolność i życie... Aukcjoner to bardzo prosta książka, która napisana jest w stylu powieści społeczno-obyczajowych Steinbecka opisujących jedne z małych miasteczek i jego społeczność odciętą od reszty świata, technologii, postępu i skupionej na sobie samych. To jak żyją, czym się zajmują jak wygląda każdy ich przeciętny dzień i jak wielkie znaczenie mają nawet najmniejsze pojawiające się zmiany. W tej książce tą zmianą jest wielkie zło, które pojawiło się wraz z przybyciem Dunsmore'a i coraz bardziej opanowuje miasteczko. Wraz z kolejnymi stronami czuć coraz bardziej narastającą atmosferę grozy i lęk mieszkańców, które mogą udzielić się także czytelnikowi. I rzeczywiście nieco to może przypominam "Sklepi z marzeniami", ale w takiej bardzo lekkiej formie. Nie można powiedzieć, że jest to klasyczny horror jak u Kinga, a że Dunsmore to na pewno diabeł wcielony jak Lelan Gaunt. Nie natkniecie się na zjawiska nadprzyrodzone. Bardziej pasuje mi tutaj gatunkowe określenie jako powieść grozy i jeśli z takim założeniem się podejdzie do czytania tej książki to jest szansa, że się nie rozczarujecie i nie zawiedziecie. (...) By Świat Bibliofila

„Wróćmy do korzeni”, „Kiedyś to było lepiej”, „Wsi spokojna, wsi wesoła” – wszyscy doskonale znamy te cytaty. Wraz z rozwojem cywilizacji wraca ten sentyment do starych dobrych czasów. Bo choć nie były one łatwe, to były znajome, każdy wiedział czego się spodziewać. Joan Samson mniej lub bardziej świadomie, stworzyła historię, która porusza wiele ważnych aspektów życia w społeczeństwie, szczególnie tak małym jak to w Harlowe. A niestety, wiele z nich jest wciąż (a może nawet bardziej) aktualnych. Akcja w „Aukcjonerze” jest spokojna, niczym życie na wsi. Przemiany, które następują w Harlowe są powolne, toczą się rytmem wypracowanym przez rolnicze życie. Całość śledzimy z punktu widzenia jednej konserwatywnej, przywiązanej do tradycji rodziny Moore. Ich życie jest proste, naznaczone ciężką pracą i niewielką ilością wygód. A po przyjeździe tajemniczego aukcjonera wszystko, co dotąd było im znane, zaczyna walić się w posadach. Autorka w prosty, niewyszukany sposób ukazała jak ciężka do zatrzymania jest machina zła. To co z początku wydawało się dobroczynnością, szybko ciska pętlę na szyjach mieszkańców. Atmosfera z każdym kolejnym tygodniem robi się coraz bardziej niebezpieczna, klaustrofobiczna i tajemnicza. Groza, która napływa nad Harlowe i rodzinę Moore przypomina nieprawdopodobny koszmar. Ale jak to możliwe? – zapytamy nie raz. Przytłoczenie, strach i poczucie bezsilności coraz mocniej dają się we znaki. Okazuje się jednak, że zło coraz mocniej wyciąga swe szpony po to, co nie należy do niego. „Aukcjoner” wciąga i pochłania czytelnika. Ta miłość do ziemi, może być nie dla wszystkich zrozumiała. Ja jednak nie mam z tym problemu. Mieszkam na wsi (co prawda to już nie wieś taka, jak kilkadziesiąt lat temu) i doskonale rozumiem jak bardzo ludzie byli przywiązani do skrawka ziemi. Kłócili się, sądzili, a wszystko dlatego że ziemia była całym ich życiem. Ziemia karmiła, wychowywała i kształtowała. Dlatego tak ciężko jest rodzinie Moore odpuścić. Kurczowe trzymanie się ideałów, nawet w obliczu nieuchronnej klęski i całkowita dezorientacja. Były momenty, gdy nie rozumiałam bohaterów, dumałam nad ich decyzjami, ale nie mogłam ich za to krytykować. Ich dzikość, zahukanie i przytłoczenie drabiną społeczną mocno daje do myślenia. Amerykański sen to bzdura. I Joan Samson to udowadnia.