Wehikuł czasu (okładka  twarda, wyd. 03.2021)

Bohater pierwszej powieści Wellsa, zwany Podróżnikiem w Czasie, opisuje na spotkaniu dżentelmenów niezwykłą przygodę, jaką przeżył za sprawą swojego autorskiego wynalazku - wehikułu czasu. Otóż odbył on podróż w przyszłość, do roku 802 701, i odkrył, że ludzkość wyewoluowała w dwie całkowicie odmienne rasy - Elojów i Morloków. To, co początkowo wyglądało jak wymarzona, utopijna przyszłość ludzkości, szybko okazało się jednak czymś zgoła przeciwnym. Idea podróży w czasie kusi ludzkość niezmiennie już od stuleci i prawdopodobnie będzie spędzała sen z powiek naukowców przez wiele kolejnych pokoleń. Być może H.G. Wells byłby trochę zawiedziony, gdyby dowiedział się, że od 1895 roku, kiedy to premierę miał jego debiutancki "Wehikuł czasu", nic się w tej kwestii nie zmieniło i technologia podróżowania w czasie dalej pozostaje nieznana (przynajmniej według oficjalnego stanu wiedzy). Tym bardziej, że autor przedstawił nam jej koncept już sto dwadzieścia sześć lat temu! "Wehikuł" to krótka powieść, mająca nieco ponad sto stron, a jednak Wells z sukcesem przedstawił w niej jedne z najważniejszych kwestii, jakie znajdowały się w kręgu zainteresowań ówczesnego wykształconego człowieka - teorię ewolucji, industrializację oraz nierówności społeczne pomiędzy bogaczami i klasą robotniczą. Jego przemyślenia i wizja tego, do czego wymienione aspekty mogą doprowadzić w przyszłości, są naprawdę niepokojące. Równie ponure okazuje się wyobrażenie autora na temat tego, jak zakończy się żywot naszej planety i, mimo że tej kwestii poświęcone zostaje niewiele czasu, obraz wykreowany przez Wellsa na stałe wypala się w myślach czytelnika. Przyzwyczajona do współczesnego klimatu sci-fi, spodziewałam się po wellsowej wizji przyszłości czegoś zupełnie innego. W końcu koncepcja fabuły dawała mu ogromne pole do popisu, jeśli chodzi o aspekty techniczne, wiadomo też przecież, że Wells potrafi w nowatorskie technologie - wystarczy przypomnieć sobie machiny, które opisywał w "Wojnie światów". A jednak tutaj główny zamysł jest zupełnie inny. Przemyślenia autora (i bohatera) dotyczą nie tyle przyszłego stanu technologicznego, co społecznego i ewolucyjnego, a powieść odzwierciedla poglądy Wellsa na temat społeczeństwa i polityki jego czasów. Podczas gdy inni widzą industrializację jako coś dobrego i pożądanego, według autora może być początkiem końca. W dystopijnej wersji przyszłości następuje wręcz całkowita degeneracja ludzkości, a stosunek Podróżnika do przyszłego człowieka waha się między politowaniem a pogardą. Nie ukrywam, że "Wehikuł" nie zrobił na mnie podobnie dużego wrażenia, co "Wojna światów" i "Wyspa doktora Moreau", które również należą do najbardziej znanych powieści Wellsa. Brakuje mi w nim choć odrobiny technologii, wydaje mi się też, że powieść jest jednak nieco zbyt abstrakcyjna i, o ile w czasach Wellsa mogły istnieć powody, by rozważać takie, a nie inne wersje przyszłości, o tyle teraz prawdopodobnie skłanialibyśmy się ku innym rozwiązaniom (z drugiej strony wiemy już też, że z Marsa nie przylecą do nas obcy). Uwielbiam natomiast fakt, że w książkach z serii Wells w Vesper znajdują się posłowia, które rzucają światło na przesłanki, jakimi autor kierował się podczas tworzenia swoich największych dzieł. A całości dopełniają proste, choć niepokojące ilustracje, które idealnie oddają ich klimat. Wells jest niekwestionowanie prekursorem fantastyki naukowej, którego twórczość miała ogromny wpływ na obecną kulturę i choćby tylko z tego powodu powinno się jego dzieła przyswoić (tym bardziej, jeśli jesteście fanami sci-fi). Z drugiej strony w swojej książce prowadzi też dyskurs natury socjologicznej, psychologicznej i ewolucyjnej. I choć jego wizja niektórym może wydawać się nieco przesadzona, wielopoziomowość powieści sprawia, że każdy odnajdzie w niej coś, co do niego szczególnie przemówi.

Dzięki Wydawnictwu Vesper od czasu do czasu sięgam po klasykę gatunku science fiction. Tym razem po raz drugi czytałam jedną z powieści brytyjskiego pisarza i biologa uznanego za jednego z pionierów tego gatunku piszącego również pod pseudonimem Reginald Bliss. Jego powieści zaliczane są do kanonu gatunku, a "Wehikuł czasu", którą opublikowano w 1895 roku, uznano za najsłynniejszą powieść Wellsa, mimo że tych napisał sześćdziesiąt trzy 😳 Oczywiście nie wszystkie były z obszaru fantastyki 😉 "Wehikuł..." doczekał się licznych wydań na całym świecie i dwóch ekranizacji. Tę pierwszą z roku 1960 oglądałam kilka razy. Założę się, że wiele osób myślało, marzyło o podróżach w czasie i z chęcią wsiadłoby do takiego wehikułu by przenieść się do innych czasów i w inne miejsca, a choćby z ciekawości, może z chęci zmiany? A jak myślicie, co kierowało bohaterem tej powieści? Pewien człowiek, anonimowy, określony przez Autora i Narratora jako Podróżnik w Czasie, genialny wynalazca, dzięki swoim talentom konstrukcyjnym zbudował urządzenie przemieszczające się w czasie. W trakcie jego testowania przenosi się do roku 802 701, gdzie spotyka rasę ludzi zwaną Elojami, pokojową społeczność, u której w wyniku ewolucji zaniknęły siła i intelekt. Mimo podejmowanych prób porozumienia się z nimi nie udaje mu się wzbudzić w nich zainteresowania. Jego wehikuł znika. Jak się okazuje został przez kogoś przeniesiony do wnętrza budowli przypominającej sfinksa. Gdy zapada zmierzch Podróżnika otaczają postacie podobne do małp, które mieszkają w podziemiach i opuszczają je jedynie po zmroku. Rasa ta zwana jest Morlokami. Dwie różne rasy, różnie wyglądające, różnie żyjące i żywiące się stały się tematem licznych rozważań Podróżnika, który z każdym spotkaniem i zdarzeniem zmienia swoje teorie na temat ewolucji ludzi dochodząc do wniosku, że ci wyewoluowali w dwa odmienne gatunki. Według niego Eloje to dawna arystokracja i ci, którzy żyli w dostatku, natomiast dawna klasa robotnicza przemieniła się w Morloków. O swoich przygodach z tej podróży opowiada swoim przyjaciołom na dowód pokazując im kwiaty, które dostał od jednej z Elojów, której uratował życie. Na drugi dzień jeden z przyjaciół odwiedza go, by być świadkiem kolejnej wyprawy Podróżnika, z której ten już nie wrócił. Autor nie szczędzi w swojej powieści refleksji na temat natury ludzkiej, idei ustrojowych oraz wizji dotyczącej regresu cywilizacji. Za sprawą generalnej narracji lektura książki jest po prostu fajna i przyjemna, a osobom, które znajdą ekranizację w trakcie czytania na pewno przypomni się niejedna scena z filmu. Jestem ciekawa czy sam Autor myślał, że po tylu latach jego książki będą wciąż wydawane i czytane? Że będą inspiracją dla wielu innych twórców. Cóż, pozostaje mi teraz nadrobić "Wojnę światów" 😊

Powieść ,,Wehikuł czasu" Herberta George'a Wellsa po raz pierwszy ukazała się w 1895 roku, a obecnie jest uważana za jedną z najważniejszych powieści w historii światowej literatury science fiction. Podróżnik w Czasie uważa, że istnieją w rzeczywistości cztery wymiary: trzy, które nazywane są trzema płaszczyznami przestrzeni i czwarty-czas. Konstruuje maszynę do przemieszczania się w czasie. Za jej pomocą podróżuje i poznaje przyszłość Ziemi. Kiedy powraca do rodzinnej miejscowości Richmond spotyka się z Bardzo Młodym Człowiekiem, Lekarzem, Psychologiem, Dziennikarzem i Milczącym Gościem, którym opowiada co przeżył i zobaczył w Krainie Czasu. Główny bohater Podróżnik został przedstawiony przez autora jako przekorny, otwarty, lekko zdystansowany i skłonny do kpin naukowiec, który ma swoje dziwactwa. Po przedostaniu się do roku 802701 snuje rozważania na temat ludzkiej rasy. Ziemię zamieszkują dwa ludy: Elojowie i Morlokowie. Pierwsi są drobni, piękni, przemawiają bardzo miłym i płynnym językiem. Czuć od nich szlachetność i dziecinną swobodę. Morlokowie wyglądem przypominają małpy, są krwiożerczy i odrażający, a za mieszkanie służą im podziemia. Podróżnik obserwuje nowy świat i dochodzi do wniosku, że w trakcie ewolucji wykształciły się dwa gatunki. Eloje wywodzą się od ludzi żyjących dostatnio, bez lęku o przyszłość, zaś Morlokowie to dawna klasa robotnicza, która musiała walczyć o przetrwanie. Wizja Wellsa jest unikatowa jak na XIX wiek i można ją uznać za metaforę społeczną. Piękni, beztroscy i głupi Elojowie i pomysłowi, ale krwiożerczy Morlokowie, to jak konflikt biednych z bogatymi. Dla dziewiętnstowiecznego Czytelnika ,,Wehikuł czasu" z pewnością był inspirującą lekturą, wywołującą wiele refleksji, ale współcześnie, owszem wywołuje refleksje nad kondycją społeczeństwa i przyszłością Ziemi, ale nie szokuje, nie wciąga, przynajmniej mnie jakoś nie porwała ta powieść. ,,Wojna światów" i ,,Wyspa doktora Moreau" zrobiły na mnie bardzo duże wrażenie, ale ,,Wehikuł czasu" już mniej. Zabrakło mi choć lekkiego dynamizmu w akcji i emocji, gdyż wszytkie przygody Podróżnika przebiegały na tym samym poziomie. ,,Wehikuł czasu" to sugestywny i pesymistyczny obraz Ziemi w przyszłości, gdzie sielanka przeplata się z grozą. Podczas lektury pojawiają się pytania o ludzką egzystencję i kierunek ewolucji. Niewielka rozmiarowo powieść jest bardzo starannie wydana przez wydawnictwo Vesper i opatrzona ilustracjami Jana Wojciechowskiego. Szybko się czyta, ale wymaga dużego skupienia, bo język jest archaiczny. Powinna przypaść do gustu fanom science fiction:)

Herbert George Wells już na początku XX wieku został okrzyknięty wybitnym pisarzem, fantastą oraz prekursorem gatunku. Czas potraktował go wyjątkowo łaskawie – w przeciwieństwie do wielu innych twórców pozostał zapamiętany, a jego pozycja w literackim świecie, środowisku i popkulturze umacniała się wraz z upływem lat. Dzieła Wellsa po dziś dzień są jednymi z najbardziej poczytnych; któż bowiem nie słyszał o ,,Wyspie doktora Moreau’’, ,,Śniącym przebudzonym’’, ,,Wojnie światów’’ i wreszcie kultowym ,,Wehikule czasu’’? Wydawnictwo Vesper ze względu na ów zachwycający dorobek, postanowiło wznowić powyższe tytuły. Odświeżone tłumaczenia, obszerne posłowia, piękna szata graficzna, bogate ilustracje, a także specjalnie dedykowane zakładki to zdecydowanie coś, co zachwyci koneserów fantastyki naukowej. Pozostałych zaś utwierdzi w przekonaniu, że światowa klasyka nadal ma się dobrze. A klasyka = ponadczasowość, zwłaszcza w przypadku twórczości Wellsa, która charakteryzuje się właśnie pewnym rodzajem uniwersalności czy nieprzemijalności. Pod przykrywką lekko sensacyjnej fabuły, poruszał on bowiem bardzo istotne problemy społeczne, zupełnie odporne na bieg czasu. Tak jak w ,,Wyspie doktora Moreau’’ dał czytelnikowi pretekst do rozważań na temat ewolucji, tak i w ,,Wehikule czasu’’ postanowił mu to umożliwić, choć tym razem skierował go w nieco innym kierunku; przedmiotem rozmyślań odbiorcy miał być rozwój techniczny oraz jego wpływ na populację. Nie jest to jednak jedyne poruszane zagadnienie. Wells w ‘Wehikule’ za sprawą wciągającej akcji (naukowiec – konstruktor odbywa podróż w przyszłość, najpierw do roku 802 701, a potem trzydziestomilionowego) przedstawia cały szereg konsekwencji wynikających nie tylko z ów wydarzenia, ale przede wszystkim z postępu nauki i techniki, która początkowo ma służyć społeczeństwu, jednak finalnie przyczynia się do jego całkowitego upadku. Takim właśnie sposobem czytamy o kwestiach absolutnie aktualnych - walce klas, nierównościach społecznych, marginalizacji grup, zmianach ewolucyjnych (znów), rozwijającej się nauce, szybkiej industrializacji oraz o wielu innych, pomniejszych zagadnieniach skrzętnie ukrytych pod pierzynką sensacji. Wizja nakreślona w ,,Wehikule czasu’’ jest więc obrazem na wskroś pesymistycznym, przerażającym, ale przede wszystkim takim, który coraz wyraźniej odbija się w naszym współczesnym świecie; bo czy jakiś z wyżej wymienionych problemów nie dotyka nas równie boleśnie i bezpośrednio, co bohaterów Wellsowych powieści?

Książki uznane za klasyki mają to do siebie, że przesłania w nich zawarte są aktualne mimo upływu lat, ba nawet stuleci. Tak jest i w przypadku książki „Wehikuł czasu” H.G. Wells’a. Ta wydana pod koniec XIX wieku historia naukowca, który za sprawą skonstruowanego własnoręcznie wehikułu przenosi się w czasie zalicza się do klasyków gatunku sci-fi. Odświeżone wydanie zostało wzbogacone o zajmujące posłowie autorstwa Piotra Gocieka. Naukowiec, zwany Podróżnikiem w czasie, opisuje zaproszonym na obiad dżentelmenom swoją podróż do roku 802701. Budzi ona oczywiście niedowierzanie, jednak jest tak zajmująca, a przy tym spójna i pełna szczegółów, że zarówno goście Podróżnika, jak i czytelnik pochłaniają ją z uwagą . Tym bardziej, że spostrzeżenia dotyczące zastanego w przyszłości ładu odzwierciedlają smutny, acz wysoce prawdopodobny kierunek ewolucji ludzkości. Bo tylko na pierwszy rzut oka życie poznanych tam Elojów, pełne wygody, harmonii, beztroski i bezczynności wydaje się rajem na ziemi. Im bardziej Podróżnik poznaje przyszły świat, jego mieszkańców i prawa w nim panujące, tym bardziej zmienia się jego teoria odnośnie do kierunku w jakim się rozwinął. Odkrywa prawdziwą twarz tego utopijnego świata, w którym przeciwieństwo Elojów żyjących na powierzchni stanowią Morlokowie, przystosowani do funkcjonowania w ciemnościach. Czy jedni i drudzy mogą nosić jeszcze miano człowieka? Czy utrata cech determinujących ludzki gatunek nie stawia ich na równi ze zwierzętami? Opowieść Podróżnika możemy odczytywać jedynie jako fantazję literacką, lub jako ostrzeżenie, w którym kierunku zmierza ludzkość nastawiona na własną wygodę i konsumpcjonizm. Czy to co od tysiącleci napędzało rozwój techniki po osiągnięciu stanu zadowolenia doprowadzi do zguby gatunku ludzkiego? A może osiągnięcie tego stanu nigdy nie nastąpi i pęd ku ułatwianiu sobie życia nigdy nie zgaśnie? Mówią „nigdy nie mów nigdy... " Opowieść warta poznania.

"Wehikuł czasu" to najsłynniejsza powieść autora Herberta George Wells, jednego z pionierów gatunku science fiction. Pewien wynalazca konstruuje własnoręcznie maszynę, która umożliwia teleportacje w czasie. Właśnie tak nasz bohater, zwany Podróżnikiem w Czasie udaje się w daleką przyszłość i dociera do roku 802 701. Tam poznaje przyjazny lud Elojów, który na krok go zaskakuje, ale musi również na siebie uważać, bo w ciemnych zakamarkach czyha lud Morloków, którzy nie są już tak życzliwi, jak Ci pierwsi. Podróżnik będzie musiał stoczy walkę, by wróć do swoich czasów... "Wehikuł czasu" to jeden z klasyków gatunku science fiction. Autor rozpoczął pracę nad powieścią 1888 roku, ale ostateczne ukończył ją w 1895 roku. Jako ciekawostkę dodam, że w Polsce powieść ukazała się 1899 r., a pierwotny tytuł brzmiał "Podróż w czasie". Wracając do samej książki, autor po raz kolejny zabiera nas niezwykłą podróż, tym razem na wehikule czasu. Dzięki bogatym opisom poznajemy świat oczami naszego bohatera, a znajomość, która nawiązuje się między Podróżnikiem, a kobietą z rasy Elojów, Weenę, urozmaica tą niesamowitą wyprawę. Trudno odgadnąć jakie relacje łączą tych dwojga, ale Podróżnik planował nawet zabrać ją ze sobą, gdyby nie trudności, jakie napotkał na drodze. Sama historia ukazuje poglądy autora na różne tematy życia współczesnego. Bacznie obserwował otaczający go świat i wysuwał wnioski "... na powierzchni ziemi pozostaną posiadacze, których celem życia będzie przyjemność, wygoda i piękno, a pod powierzchnią ziemi pracujący lud...". Książki Wells mają w sobie coś takiego, co sprawia, że nie można się od nich oderwać. To historie, w których nie dostrzegamy upływu czasu, a przecież wszystkie jego powieści mają już grupo po 100 lat. Polecam

Czytając książkę "Wehikuł czasu", stworzoną przez H. G. Wellsa, przenosimy się w przyszłość do odległego roku 802 701. Eskapadę odbywamy wraz z głównym bohaterem, niejakim Podróżnikiem w Czasie, który transportuje się tam za sprawą stworzonej przez siebie maszyny. W miejscu, do którego trafia, spotyka dwie rasy przyszłych ludzi - Elojów i Morloków. Jest to dla Podróżnika wielkie przeżycie, zarówno emocjonujące oraz niezwykle interesujące, jak i budzące przeogromny strach. "Wehikuł czasu" został stworzony w roku 1985 i był jedną z pierwszych, jeśli nie pierwszą, książka z gatunku science fiction o tak oryginalnej i niezwykle pomysłowej treści. Wells swoim dziełem zdecydowanie wyprzedzał czasy, w których żył, książka przyniosła mu później dużą sławę oraz stała się wielką inspiracją dla innych autorów tego gatunku. Klimat lektury powala na kolana. Jest tajemniczy, czytając czujemy napięcie, nie ma również czasu, aby się nudzić, ponieważ akcja jest dynamiczna. Autor precyzyjnie i bardzo ciekawie opisuje przygody głównego bohatera, a mega klimatyczne ilustracje stworzone przez Jana Wojciechowskiego tylko wieńczą dzieło. Książka zawiera również ukryte przesłanie, dotyczące przyszłości ludzi oraz całej naszej planety, które składnia do refleksji. Wydanie książki zasługuje na najwyższą ocenę. @wydawnictwo_vesper jak zwykle przeszło samo siebie. Polecam!

Pamiętam, że jako dziecko uwielbiałam oglądać ekranizację "Wehikułu czasu" z 1960 roku. Chociaż obecnie podróże w czasie są w fantastyce motywem powszechnie znanym, to i tak trudno nie docenić wspaniałego dzieła Herberta George'a Wellsa. Osobiście czuję do tej historii ogromny sentyment. Przy "Wehikule..." można się dobrze bawić, traktując go jako fantazję autora, klasykę gatunku. Można powieść również potraktować z refleksją, szukać metafor, zobaczyć w niej ponurą wizję przyszłości. Inaczej odbierałam ją dawniej, inaczej ją rozumiem będąc dorosła. Polecam nie tylko fanom fantastyki. Według mnie to tytuł, który w pełni zasługuje na umieszczanie go we wszystkich zestawieniach typu "100 książek, które musisz przeczytać przed śmiercią". Najlepiej sięgnąć po wydanie Vespera, z cudownymi ilustracjami i cennym posłowiem.

IG: @horror_book_devourer ||⠀⠀ „Wehikuł czasu” jest w moim odczuciu książką wybitną, skłaniającą do refleksji i zmieniającą ludzki pogląd na świat. Jej krytyka ludzkości i ślepego dążenia do wygody ukazuje skutki, o których nikt nie chce myśleć. Autor otwiera przed czytelnikiem świat antyutopii, ale robi to w tak przemyślany i dosadny sposób, że jeszcze długo po zakończeniu lektury pojawiają się w umyśle wizje i rozważania odnośnie tego, w jakim kierunku zmierzamy. A otwarte zakończenie, którym raczy nasz autor dodatkowo potęguje wrażenia.