Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny. Nie służy samodiagnozie ani samoleczeniu i w żadnym razie nie może zastąpić indywidualnej porady lekarskiej.
Dlaczego tak łatwo przytyć po pięćdziesiątce?
-
Zmiany związane z wiekiem
Wiele osób po 50 roku życia zauważa, że coraz trudniej utrzymać im wagę, którą mieli w młodości. Dlaczego tak się dzieje? Powody tego zjawiska są złożone, podobnie jak mechanizmy, dzięki którym nasze ciała utrzymują równowagę między apetytem i aktywnością, oszczędzaniem energii, a jej wydatkowaniem, odkładaniem i spalaniem tkanki tłuszczowej. Tę złożoną i delikatną równowagę fizjologiczno-hormonalno-energetyczną bardzo łatwo jest naruszyć. Dlaczego więc po pięćdziesiątce łatwiej jest przytyć, niż schudnąć? Po pierwsze, z wiekiem maleje przeciętne zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Po drugie, osoby w średnim wieku zwykle są mniej aktywne fizycznie niż młodzi ludzie. Po trzecie, zmiany hormonalne związane z przekwitaniem – co dotyczy szczególnie kobiet – sprzyjają przybieraniu na wadze. Oprócz tego wiek jest jednym z czynników ryzyka wielu chorób metabolicznych, które wiążą się z odkładaniem tkanki tłuszczowej; w tym insulinooporności, cukrzycy typu 2, niedoczynności tarczycy. Z czasem kumulują się efekty długotrwałego stresu, skutki ubocznych przyjmowanych leków, skutki zaburzeń snu i wielu innych.
-
Kraina obfitości
Środowisko, w jakim żyje większość ludzi w krajach rozwiniętych, nie sprzyja zachowaniu smukłej sylwetki. Otacza nas nieprzebrane bogactwo przetworzonej, kalorycznej żywności, która jest tania i łatwo dostępna. Z jednej strony to bardzo dobrze, bo oznacza to, że coraz mniej ludzi jest zagrożonych głodem lub niedożywieniem. Z drugiej – duża część tej żywności jest pozbawiona w procesie przetwarzania części ważnych składników odżywczych, takich jak witaminy, sole mineralne i inne mikroskładniki, a wzbogacana w oczyszczony cukier i tłuszcz oraz przyprawiana wzmacniaczami smaku. Częste jedzenie takiej ultraprzetworzonej żywności stwarza ryzyko przyjmowania nadmiaru kalorii z jednoczesnym niedoborem niektórych mikroskładników pokarmowych. Taka sytuacja bardzo sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej.
-
Zanieczyszczenie środowiska
Warto jeszcze wspomnieć o innym aspekcie środowiska, w którym żyjemy. Z każdym rokiem rośnie jego zanieczyszczenie różnymi związkami chemicznymi, z których duża część zaburza działanie układu hormonalnego. Cały czas otacza nas też sztuczne światło – nawet w nocy, kiedy mózg oczekuje, że będzie ciemno. To z kolei sprzyja zaburzeniom wydzielania melatoniny, zakłóceniu rytmu dobowego i problemom ze snem, które również mogą się przyczyniać do tycia, szczególnie do powstawania otyłości brzusznej.
790,80 zł
(-16%)
cena regularna 
Dlaczego tak trudno schudnąć po pięćdziesiątce?
Idea odchudzania jest prosta – jeśli zjada się mniej kalorii, niż wydatkuje, to organizm zużywa rezerwy (czyli tkankę tłuszczową) i człowiek chudnie. Skoro to takie proste w teorii, to dlaczego w praktyce jest takie trudne? Każdy wie, że dla ogromnej większości osób o wiele łatwiej jest przytyć, niż schudnąć. A właściwie schudnąć może niemal każdy, ale długotrwałe utrzymanie niższej masy ciała udaje się niewielu. Po pewnym czasie wskazówka wagi nieubłaganie wraca do wartości wyjściowej, a często nawet wyższej. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że chodzi tu o brak silnej woli i powrót do objadania się. Warto jednak wiedzieć, że dzieje się tak nawet u dużej części pacjentów po operacjach bariatrycznych (zmniejszania żołądka), którzy teoretycznie nie mają już możliwości nadmiernego jedzenia.
Dlaczego tak się dzieje? Chociaż zasada „jeść mniej energii, niż się spala” jest prosta i zasadniczo słuszna, to mechanizmy, jakie regulują apetyt i wydatkowanie energii przez nasze ciała są niezwykle złożone. Nasze ciała ewoluowały w środowisku, w którym żywność była trudno dostępna. Przez większość ludzkiej historii trzeba było mieć dużo szczęścia i samozaparcia, aby codziennie jeść do syta, a okresowy głód był czymś zwyczajnym. Dlatego kiedy przez pewien czas głodujemy, to organizm chce mieć pewność, że zrobimy wszystko, aby wyjść z tej sytuacji. Dzieje się to na kilka sposobów jednocześnie:
-
obniża się tempo metabolizmu, aby zaoszczędzić energię dla najważniejszych procesów życiowych,
-
zwiększa się uczucie głodu i motywacja do szukania pożywienia, przez co mózg skupia się głównie tym (ciągle myślimy o jedzeniu),
-
układ nagrody w mózgu nastawia się na szukanie pokarmu o jak największej wartości odżywczej i kalorycznej, dlatego przyjemność z jedzenia tłustych i słodkich potraw jest znacznie wzmożona
-
silniej aktywują się procesy odkładania tłuszczu, aby nawet najmniejsza nadwyżka energii „nie przepadła”.
Nie ma to nic wspólnego z silną wolą lub jej brakiem. Są to mechanizmy podobne do tych, które każą nam wziąć głęboki oddech po wynurzeniu się spod wody lub wypić haustem szklankę wody w upalny dzień. To dlatego na dłuższą metę tak trudno nam jeść mniej, niż organizm potrzebuje. Ciało nie wie, że powinno chudnąć dla zdrowia i „obawia się”, że w końcu umrze z głodu. Broni się więc przed tym ze wszystkich sił. Z tego powodu większość diet polegających na ograniczaniu kalorii działa tylko na krótką metę.
Odchudzanie po 50 – dla urody czy dla zdrowia?
Nadwaga i otyłość są powiązane z wieloma problemami zdrowotnymi, począwszy od zaburzeń metabolicznych, a skończywszy na kłopotach z poruszaniem się. W dodatku nasze społeczeństwo wysoko ceni szczupłą sylwetkę, w związku z czym tęższe osoby często czują się gorsze, brzydsze i mniej wartościowe niż inni. Dlatego przyczyny, dla których ludzie postanawiają się odchudzać, są różne. Najczęściej można wśród nich wyróżnić motywy zdrowotne, chęć poprawienia urody lub obydwa te powody razem. Niestety, zdarza się, że chęć poprawienia swojego wyglądu za wszelką cenę jest tak silna, że aspekt zdrowotny przestaje się liczyć. Stąd bierze się popularność różnych „rewolucyjnych” środków odchudzających, wątpliwych diet-cud czy innych modnych sposobów na odchudzanie.
Tutaj skupimy się jednak głównie na aspekcie zdrowotnym. Osoby, które przekroczyły pięćdziesiątkę, dobrze zdają sobie sprawę, że zdrowie i dobra kondycja stają się z wiekiem coraz ważniejsze, a przy tym trudniejsze do utrzymania. Warto więc tak dbać o siebie, aby jak najdłużej zachować sprawność i dobre samopoczucie, i móc cieszyć się życiem do późnej starości.
Zdrowie po 50 – waga to nie wszystko!
Ale co zrobić, kiedy zdrowie wymaga odchudzania? Jak skutecznie schudnąć po 50? Pamiętaj, że masa ciała jest tylko jednym z elementów zdrowotnej układanki. Skupienie się jedynie na uzyskaniu lub utrzymaniu pewnej liczby kilogramów, a zaniedbywanie innych elementów tej układanki może przynieść więcej szkody niż pożytku. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje zdrowie jako „całkowity fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka”, a nie jedynie brak chorób czy dolegliwości. Dlatego przy doborze metod odchudzania warto zachować całościową perspektywę, która uwzględni zarówno nasze zdrowie metaboliczne (np. poziom cukru we krwi, wyniki cholesterolu czy ciśnienie tętnicze), sprawność fizyczną, stan psychiczny, własne potrzeby i upodobania oraz funkcjonowanie w rodzinie i środowisku społecznym. Najważniejsza zasada medycyny brzmi: „po pierwsze – nie szkodzić”. Warto, aby każdy z nas przyjął ją w stosunku do samego siebie. Jak w takim razie dążyć do szczupłej sylwetki tak, aby jednocześnie poprawić swój ogólny stan zdrowia?
Jak schudnąć po 50 roku życia? Postaw na zdrowe nawyki!
-
Pamiętaj, że otyłość jest przewlekłą chorobą o złożonych przyczynach. Jeśli cierpisz na otyłość, zrób tak, jak w przypadku każdej innej choroby - zgłoś się do lekarza specjalisty. Jest to ważne szczególnie wtedy, kiedy cierpisz również na inne choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie, cukrzyca lub schorzenia układu krążenia. Zapytaj lekarza rodzinnego, gdzie w twojej okolicy znajduje się poradnia leczenia otyłości lub sprawdź te informacje w sieci.
-
Uważaj na niezamierzone zmiany masy ciała! Jeśli pomimo braku zmian w trybie życia nagle chudniesz lub tyjesz z niewyjaśnionych powodów, nie lekceważ tego. Koniecznie idź do lekarza! Wahania masy ciała mogą być objawem groźnych chorób, w tym nowotworów, cukrzycy i innych.
829,00 zł
cena regularna 
-
Pamiętaj o prawidłowym, urozmaiconym odżywianiu. Staraj się wybierać świeże i mało przetworzone produkty. Nie przejadaj się, ale i nie głodź. Słuchaj swojego ciała. Obserwuj, przy jakim sposobie odżywiania czujesz się najlepiej, masz więcej energii, lepiej śpisz. Jedz dużo warzyw i owoców (co najmniej 5 porcji dziennie), a jeśli masz szczególne potrzeby żywieniowe – na przykład z powodu alergii, nietolerancji pokarmowych, cukrzycy czy chorób układu pokarmowego – dostosuj do nich swoją dietę, najlepiej pod kierunkiem lekarza lub dietetyka. Zadbaj też o to, żeby jeść smacznie, bo jeśli dieta będzie dla ciebie katorgą, to najprawdopodobniej prędzej czy później z niej zrezygnujesz.
-
Ruszaj się! Jednak aktywność nie musi oznaczać męczących i nudnych ćwiczeń, z których pod pierwszym pretekstem z ulgą się wycofasz. Aby aktywność fizyczna stała się twoim nawykiem, wybierz taki jej rodzaj, jaki sprawia ci największą przyjemność i odpowiada twoim możliwościom. Lubisz spacerować, biegać, jeździć na rowerze? A może wolisz ćwiczyć na siłowni, pracować w ogrodzie, tańczyć, pływać lub wyprowadzać psa? Łącz przyjemne z pożytecznym i nie żałuj sobie ulubionej formy ruchu. Niezależnie od tego, czy schudniesz, czy nie, ruch pozytywnie wpłynie na twoje zdrowie fizyczne i psychiczne.
59,99 zł
cena regularna
89,99 zł
cena regularna
59,99 zł
cena regularna 
-
Wysypiaj się. To naprawdę ważne. Traktuj sen priorytetowo, przestrzegaj higieny snu, a jeśli cierpisz na uporczywą bezsenność, idź do lekarza. Zaburzenia snu to znany czynnik ryzyka otyłości i wielu chorób metabolicznych oraz dolegliwości psychicznych.
-
Jeśli nie palisz – tak trzymaj! Jeśli palisz tytoń, e-papierosy lub zażywasz tabakę – porzuć ten nałóg. Ogranicz też spożycie alkoholu, a najlepiej wyeliminuj go całkowicie. Tego typu używki są toksyczne, zabierają organizmowi siły potrzebne do prawidłowego funkcjonowania i upośledzają właściwe wykorzystanie energii z pożywienia.
-
Zadbaj o dobre relacje społeczne. Jaki to ma związek z odchudzaniem? Pewnie nie bezpośredni, ale dobre relacje z innymi ludźmi są nam równie niezbędne do zachowania zdrowia jak jedzenie i picie. Człowiek jest istotą społeczną i kiedy czuje się samotny, uruchamiają się w nim reakcje stresowe. A długotrwały wysoki poziom stresu sprzyja rozwojowi insulinooporności, otyłości brzusznej i innym chorobom, nie mówiąc już o szkodach dla zdrowia psychicznego. Dlatego dbaj o siebie i okazuj życzliwość najbliższym. Dbaj o relacje rodzinne, przyjaźnie i znajomości. Nic nie może tego zastąpić!
-
Wprowadzaj zmiany po trochu. Jeżeli trudno ci od razu zmienić wiele codziennych nawyków, miej cierpliwość. Rób małe kroki. Małe zmiany na lepsze to lepiej niż nic. Piętnaście minut spaceru jest lepsze niż siedzenie w domu z wykupionym karnetem na siłownię. Domowy obiad zamiast frytek z budki lub owoce na deser zamiast pączka – to już postęp. Nie od razu Kraków zbudowano!
Nie poddawaj się!
Na koniec – najważniejsza wiadomość. Nawet jeśli wszystkie te zdrowe nawyki nie spowodują, że schudniesz i utrzymasz znacząco niższą wagę, to i tak twoje zdrowie na nich skorzysta! Istnieją badania naukowe, które wykazują, że zachowywanie czterech prostych zdrowych nawyków: jedzenia 5 porcji warzyw i owoców dziennie, wykonywanie umiarkowanych ćwiczeń fizycznych, niepalenie tytoniu i ograniczenie alkoholu, pozwala dłużej cieszyć się życiem niezależnie od tego, czy ktoś ma prawidłową masę, nadwagę czy niewielką otyłość. Dlatego nie rezygnuj ze zdrowego odżywiania i innych dobrych nawyków, nawet jeżeli wskazówka wagi nie opada tak, jak tego oczekujesz. Powtórzmy: masa ciała to tylko jeden z elementów złożonej całości, jaką jest ludzkie zdrowie. Patrz całościowo i nigdy nie rezygnuj z dbania o siebie!
Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.
Bibliografia
-
Matheson EM, King DE, Everett CJ. Healthy lifestyle habits and mortality in overweight and obese individuals. J Am Board Fam Med. 2012 Jan-Feb;25(1):9-15. doi: 10.3122/jabfm.2012.0110164. PMID: 22218619.
-
Hall KD, Kahan S. Maintenance of Lost Weight and Long-Term Management of Obesity. Med Clin North Am. 2018 Jan;102(1):183-197. doi: 10.1016/j.mcna.2017.08.01 PMID: 29156185; PMCID: PMC5764193.
-
Noria SF, Shelby RD, Atkins KD, Nguyen NT, Gadde KM. Weight Regain After Bariatric Surgery: Scope of the Problem, Causes, Prevention, and Treatment. Curr Diab Rep. 2023 Mar;23(3):31-42. doi: 10.1007/s11892-023-01498-z. Epub 2023 Feb 8. PMID: 36752995; PMCID: PMC9906605.
-
Harrington M, Gibson S, Cottrell RC. A review and meta-analysis of the effect of weight loss on all-cause mortality risk. Nutr Res Rev. 2009 Jun;22(1):93-108. doi: 10.1017/S0954422409990035. PMID: 19555520.
Komentarze (0)