Zapiski dyletanta (okładka  twarda, wyd. 08.2018)

Jak zwykle Tyrmand jest niepowtarzalny. Styl, język, sposób obserwacji otaczającego świata. Polecam

,,Zapiski dyletanta" to opis Ameryki widziany oczami Leopolda Tyrmanda po ucieczce z Polski w 1966 roku. Początkowo jest zafascynowany Ameryką, ogromną, pochłaniającą, gdzie koniecznością jest posiadanie samochodu, by móc się przemieszczać. Wszystko jest tam większe niż w Europie-pomidory i stoły bilardowe, autostrady i pasja życia. Ameryka to masa, wielkość, bezimienność, łatwo w niej zniknąć, przepaść w bezmiarze bez pozostawiania śladów. Na każdym kroku widać obfitość wszystkiego, cechą charakterystyczną społeczeństwa jest uśmiech i zwracanie się do siebie bez owijania w bawełnę. Dla przybysza z Europy nie jest oczywiste, że czarny policjant nosi broń, bo na Starym Kontynencie od wieków istnieje problem mniejszości narodowych. Po lepszym poznaniu Ameryki Leopold Tyrmand dochodzi do wniosku, że społeczeństwo nie docenia wartości wolności i nie wierzy w jego utratę. Ludzie, którzy zawsze cieszyli się wolnością nie mają pojęcia, czym jest brak wolności. Wolność jest niepodzielna, nie ma stopni i odcieni, jest jedna i to determinuje jej istnienie. Świat ulega zmianom, ale nie aż tak szybko. Od samego początku Ameryka szczyci się szybkością w zastępowaniu poszczególnych dóbr i wartości. Rozpad rzeczy po amerykańsku przebiega tak szybko, że wywołuje natychmiastowy rozpad wartości i treści duchowych. Według Tyrmanda niekończąca się pogoń za nowym wydaje się być w złym guście. Od nowości woli stare krzesło, płaszcz, kościół i sprawdzone w doświadczeniu zasady. Walka z upływającym czasem wydaje się jedną z najbardziej godnych podziwu cech człowieczeństwa. Dumą i chlubą staje się próba pokonania czasu, pozostania wciąż pożytecznym, pięknym i mądrym. Podobało mi się w jaki sposób autor opisał wrażenia, spotkania i ciekawostki z odwiedzanych miast. Nowy Jork to przepych, dekadencja, kultura. Południowy zachód to rozmach, przestrzeń i przyszłość. Kalifornia-dobrobyt, epikureizm i obfitość. Chicago to siła. Mroczna siła, prawdziwa moc. Boston jest stary, brzydki, brudny, a przy tym wyjątkowo wytworny. Yale. Miejsce to wywołuje tęsknotę za spokojnym dostojeństwem myśli w opiekuńczym cieniu odwiecznej wiedzy... W nowoczesnym pejzażu amerykańskim fast-food Howarda Johnsona jest w każdej miejscowości jak dzwonnica kościoła wiejskiego. Wrażenie na autorze robią inteligentni młodzi ludzie-ich wrażliwość i współczucie. Imponuje mu, że amerykańskie społeczeństwo interesuje się swoimi haniebnymi mankamentami i pracuje nad stworzeniem warunków, by nędzę i biedę przezwyciężyć. Kiedy Tyrmand opowiada o biedzie w Polsce, która jest jeszcze gorsza niż w Ameryce, nikt mu nie wierzy. O ułomnościach socjalnych w Warszawie nikt nie opowiada przybyszom z innych krajów. ,,Zapiski dyletanta" w dowcipny, błyskotliwy i erudycyjny sposób ukazują amerykańskie społeczeństwo, a autor porównuje życie w Ameryce do komunistycznych czasów w Polsce. Ostrzega Amerykanów przed utopijnymi ideologiami poprzez, które mogą stracić swoją ukochaną wolność. https://magiawkazdymdniu.blogspot.com/

„Zapiski dyletanta” to opowieść o Ameryce z lat sześćdziesiątych. „My Amerykanie jesteśmy nieskomplikowani”-usłyszał autor w Waszyngtonie. ”Skłaniacie się ku wszelkim uproszczeniom. Obserwując życie w krajach komunistycznych odbieracie społeczeństwo albo jako z gruntu skomunizowane, albo jako całkowicie zniewolone przez komunistów”. Jednak jeden z Amerykanów zaskoczył autora mówiąc ”W Warszawie nie postawiono pomników Kościuszce i Pułaskiemu, a zrobiono to w Waszyngtonie. Ojczyzna ojczyzn? Nie, byłoby to podejście zbyt proste i zbyt europejskie”. Parę tygodni spędzonych w Stanach utwierdziły autora w przekonaniu, że jest tu wszystko takie duże, ładne i doskonałe. Był zachwycony, a jednocześnie oczarowany Ameryką. Rzeczy w Ameryce są lepsze niż gdziekolwiek indziej. Lepsze są tu płace, lepsza sieć autostrad, lepsza benzyna, szpitale, windy, supermarkety i lotniska, lepsze nawozy sztuczne. Reszta świata ma równe szanse dopiero, gdy w rywalizacji zaczynają być notowane walory człowieka - uroda, przymioty, mądrość, wiedza. W tym kraju nawet wśród wytrawnych specjalistów od komunizmu, panuje przekonanie, że wyższe sfery w społeczeństwie komunistycznym to członkowie partii i rządu-ci ludzie rządzą. Zawaleni pracą prostacy, bardzo ograniczeni żyją skromnie, pracują po 14 godzin na dobę i wcześnie lądują na kardiologii. Nowy Jork to przepych, dekadencja, kultura. Kalifornia-dobrobyt i obfitość. Chicago to siła...zaś... W Europie żebrak tak ocenia swe potrzeby „Wesprzyj bracie biednego, któremu potrzeba na kromkę chleba”. Zaś żebrak amerykański prosi: „Podaruj dziesiątkę na filiżankę kawy, albo ćwierć dolara na piwo. Od wczoraj nie miałem kropli w ustach”. Prawda? W komunizmie ojcowie odpowiadają za politykę swych dzieci. Gdy dzieci idą do więzienia, ojcowie wylatują z państwowej posady i tracą swe prawa. W Ameryce ojcowie pod naciskiem argumentów swoich dzieci często sami zaczynają uczestniczyć w demonstracjach. Matki na przyjęciach przedstawiają się ”Jestem matką rewolucjonisty”. Lektura „Zapiski dyletanta” okazuje się być dziś bardzo aktualna i na czasie, przy czym twierdzenia autora należy odnosić nie tylko do Ameryki. Książka w twardej oprawie, w ośmiu rozdziałach, zawiera 195 stron. To ciekawa lektura dla młodych i trochę starszych czytelników. Pozwala spojrzeć trzeźwym okiem na rolę demokracji i to nie tylko w Ameryce. Na koniec zacytuję mądrość chińską zdaniem autora: ”Nie myślę, by nasza epoka była bardziej idiotyczna, Bezsensowna czy bardziej brutalna niż poprzednie. Myślę, że żyjemy w ciekawych czasach, a stare chińskie przekleństwo mówi: ”Oby Bóg dał ci żyć w ciekawych czasach...” Zachęcam do lektury.