Rytuały. Pozornie bezsensowne czynności, które nadają życiu sens (okładka  miękka, wyd. 07.2023)

Rytuały są owiane zagadką, tajemnicą, a czasem przemykają niezauważone w naszej szarej rzeczywistości. Dimitris Xygalatas odkrywa przed nami mechanizmy, które rozbudzą naszą ciekawość i zachęcą do poznawania więcej rytuałów. Początkowo myślałam sobie: o, poczytam o czymś EGZOTYCZNYM. Rytuały PRZECIEŻ w Polsce nie występują, zawsze kojarzyły mi się z plemionami, tańcem, aby sprowadzić deszcz. A tu… Słyszeliście, że jak ubijamy białka, można mikserem kręcić tylko zgodnie z ruchami wskazówek zegara? Inaczej nie wyjdzie. A najpierw pasta na szczoteczkę do zębów czy woda? Co pierwsze ląduje w miseczce: mleko czy płatki? Przerwanie naszych rytualnych czynności skutkuje pewnym dyskomfortem. W końcu, dlaczego piana z białek ma nie wyjść, bo raz mikserem zakręcimy w przeciwnym kierunku? Rytuały często kojarzą nam się też z nerwicami, a czasem „zaklęciami”, aby odczarować złą passę. Obserwowaliście kiedyś słynnego tenisistę Nadala podczas meczu? Jak nie, to polecam. Ileż ja się z książki Dimitrisa Xygalatasa dowiedziałam ciekawych rzeczy! Nigdy nie słyszałam o ukąszeniach przez jadowite węże podczas obrządku religijnego. Nie spodziewałam się, że słonie czuwają przy zmarłych bliskich i często wracają do kości, aby oddać im należytą część. Zagadką były dla mnie powtarzające się czynności podczas stresu. Czy ktoś z Was spał kiedyś na podręcznikach, aby wiedza „wleciała” do głowy? A to też możemy nazwać rytuałem! Bo dlaczego coś robimy? Bo sądzimy, że przyniesie pozytywny efekt! Popularnonaukowe książki często są kojarzone z nudą, ale seria Zrozum w tak lekki i interesujący sposób uczy — a czasem i bawi — że to szok! Można sobie dawkować ciekawostki, aby w pełni zrozumieć psychologię oraz mechanizmy rządzące rytualnym światem. Zaczniecie zauważać mechanizmy wspólne dla ludzi i zwierząt. Jestem pewna, że większość z opisanych rytuałów Was zaskoczą! Szykujcie sobie bardzo dużo znaczników, aby zaznaczać co interesujące fragmenty. Cieszę się, że autor tyle poświęcił stresowi i ogólnemu dobrostanowi, bo nawet nie zdawałam sobie sprawy, ile z codziennych czynności mogę nazwać rytuałem. Pielęgnacja, poranki… Powtarzające się schematy dają nam poczucie kontroli nad życiem, panowania wręcz nad otaczającym nas chaosem. Nad wieloma rzeczami się w ogóle nie zastanawiałam, automatycznie ginęły mi w szarej codzienności, ale Dimitris Xygalatas otwiera nam oczy. Poznajemy siebie, poznajemy świat. Szalenie rozbudziło to moją ciekawość, że zaczęłam szukać kolejnych informacji. Rytuał ma wiele znaczeń i choć nie możemy jasno określić jego celu, zawsze zakładamy, że nam w czymś pomoże. Pozostaje tylko pytanie, do czego potrzebujemy rytuałów? Odpowiecie sobie sami po lekturze!

Dmitrij Xygalatas "Rytuały", Pozornie bezsensowne działania, które nadają życiu sens, przełożyła Nika Sztorc, Nie wszystkie książki serii @_zrozum polubiłam. Pomiędzy tymi idealnie pod moją czytelniczą ciekawość skrojonymi, zdarzały się również mniej interesujące. Czasem z dziedziny, która jest mi dość daleka, albo napisane w sposób nie dający szans na głębsze zainteresowanie treścią. Jednak wśród kilkunastu już wydanych pozycji, mam również swoich ulubieńców - częściej z pogranicza szeroko rozumianej humanistyki niż nauk ścisłych, choć i pomiędzy nimi są pozycje, które dobrze wspominam. Teraz na listę ulubionych i jednocześnie polecanych trafiają również "Rytuały". Nie zawsze mamy nawet świadomość jak wiele jest zachowań i czynności, które praktykujemy w określony i powtarzalny sposób. Czujemy się wtedy bezpieczniej, uporządkowujemy przestrzeń wokół nas, wreszcie dążymy do tego, by to co nas otacza było harmonijne, nawet jeśli niektóre rytuały mogą wydawać się niezwykle dziwaczne. Autor zaskakuje już na samym początku, opisując postawę słoni, które potrafią czuwać nad ciałem nieżyjącego już członka ich społeczności, a potem nawet po latach wracać w miejsce, by odwiedzić kości zmarłych krewnych. Ale to głównie ludzie, jako istoty inteligentne, wykształcili w swoich społecznościach cały szereg zachowań, które systematycznie powtarzane, mają zapewnić im dodatkowe życiowe korzyści. Mnóstwo rytuałów posiadają sportowcy, nie tylko jakby nam się wydawało, żeby zwiększyć swoje szanse na powodzenie, ale również majacych na celu koncentrację i wyciszenie organizmu przed czekającą ich wyczerpującą rywalizacją. W tym miejscu przypomina mi się jeden z poprzednich selekcjonerów reprezentacji Polski w piłce nożnej Adam Nawałka, którego jadący na mecz autobus z zawodnikami nie miał prawa wyruszyć tyłem. Rytuał to był jeszcze czy może już przesąd? "Rytuały" nie są jedynie książką o ludzkich pojedynczych działaniach. Autor szeroko opisuje również te ceremonie, które w społecznościach są kultywowane od setek lat. Przechodząc długotrwały proces zmian kulturowych, miały szansę przetrwać próbę czasu. Przyznam, że całość czyta się niezwykle ciekawie. Tym bardziej, że autor badaniom nad ludzkimi zachowaniami ubranymi w formę przeróżnych rytuałów poświęcił dwie dekady swojego życia.

Rytuał — określone specyficzne zachowanie, bądź czynność. Głównie służący do przekazania tradycji kulturowych bądź rodzinnych. Tak mniej więcej definiuje się czynności wykonywane przed czy też w trakcie różnego rodzaju obrządków. Jednak nie tylko. Rytuały nie tylko odnoszą się do sfery duchowej i życia religijnego, ale także praktykowane są przez ludzi w życiu codziennym i w pracy. Np. jeden z polskich autorów książek Adrian Bednarek, zdradził, że jego rytuałem zanim zasiądzie do pisania książki jest wypalenie papierosa i wypicie espresso. "Rytuały przychodzą nam naturalnie. Pojawiają się w dzieciństwie i pozostają z nami do końca życia, by ratować sytuację, gdy najbardziej tego potrzebujemy. Pomagają ukoić lęk i dają poczucie uporządkowania w naszym chaotycznym świecie." Dlaczego w ogóle zdecydowałam się napisać o tym? Otóż niedawno w moje ręce wpadła książka wydawnictwa Poznańskiego z popularnonaukowej serii Zrozum pod tytułem „Rytuały” autorstwa Dinitris Xyglatas. Autorka książki swoich czytelników zabiera w fascynującą podróż po zagadkowym świecie zachowań w kulturze i życiu, które sprawiają, że nasze codzienne życie ma sens. Xyglatas w swojej książce pokazuje i udowadnia, jak pozornie bezsensowne (niekiedy) czynności,czy nawet te niepozorne mogą mieć olbrzymi wpływ na naszą psychikę. Na podstawie różnych kultur, krajów pokazuje, jak rytuały potrafią kształtować dane społeczeństwo i jego cechy charakterystyczne. "Kiedy badacze spytali [dzieci - przyp.], dlaczego obchodzimy urodziny, w odpowiedzi usłyszeli, że robimy to, żeby dorastać." Ta książka według mnie to bardzo intrygująca pozycja. Porusza dość nietuzinkowy i bardzo ciekawy temat, napisana w klarowny sposób, pozwala dowiedzieć się zaskakujących faktów o ludzkiej naturze i podstawach budowania własnej tożsamości. Polecam? Jeśli kogoś ciekawi czym różni się walc wiedeński od tańca godowego flamingów albo jaki wpływ ma na człowieka świętowanie swojego dnia urodzin, to gorąco ją polecam! *cytaty pochodzą z książki "Rytuały" autorstwa Dinitris Xyglatas