Rubinstein A Moses (CD)

Światowa premiera fonograficzna i prawdziwy biały kruk.

Album prezentuje pełne nagranie monumentalnej opery Antona Rubinsteina pt. „Mojżesz”. Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus dyryguje Michaił Jurowski. W obsadzie znalazły się gwiazdy polskiej i światowej wokalistyki.

Anton Rubinstein (1829-1894) należał do najbardziej prominentnych postaci rosyjskiej i międzynarodowej sceny muzycznej XIX w. Pochodzący z asymilowanej żydowskiej rodziny pianista, dyrygent i pedagog (m.in. założyciel konserwatorium w Petersburgu, gdzie do jego uczniów należał Piotr Czajkowski) był również płodnym i bardzo w swoich czasach popularnym kompozytorem dzielącym czas między Rosję i kraje Europy Zachodniej. Wysoko ceniono jego koncerty fortepianowe (zwłaszcza Czwarty) oraz opery; szczególną i trwałą – głównie w ojczystej Rosji – popularność zdobył Demon wg Lermontowa (1871). Ciekawy i oryginalny jest cykl oper biblijnych Rubinsteina podejmujących wątki ze Starego i Nowego Testamentu; należą do nich: Thurm zu Babel, Sulamith, Moses oraz Christus. Geneza tego zainteresowania wiąże się z jednej strony z fascynacją romantycznymi oratoriami Mendelssohna (Paulus, Elias), z drugiej zaś – z renesansem podobnych dzieł Georga Friedricha Händla, także korzystających ze starotestamentowych fabuł.

Mojżesz powstawał w latach 1884-1891 do libretta Salomona Hermanna Mosenthala. Opera opowiada historię proroka w ośmiu sugestywnych obrazach, wykorzystując ogromny aparat wykonawczy. Utrzymany w ekspresyjnym, neoromantycznym stylu Mojżesz zawiera wiele wspaniałych arii, zwłaszcza zaś – olśniewających scen zbiorowych ilustrujących słynne, pełne dramatyzmu epizody opisane w biblijnym Pięcioksięgu.

Mojżesz nigdy nie został publicznie wykonany w całości na scenie. W roku 1894 wykonano Mojżesza koncertowo w Rydze, później w kilku innych ośrodkach (najpewniej za każdym razem były to tylko prezentacje fragmentów utworu), po czym na ponad wiek zniknął z estrad i świadomości słuchaczy. Jednym z powodów były ogromne koszty realizacji utworu o tak potężnej obsadzie, lecz także fakt, że moda na „opery sakralne” już wówczas przemijała. Śmierć autora niedługo po skomponowaniu dzieła także jego samego dość szybko okryła zapomnieniem.

Prestiżowy koncert pod patronatem Polskiego Komitetu do spraw UNESCO oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który odbył się w Filharmonii Narodowej 15 października 2017 (poprzedzony rejestracją fonograficzną dzieła dla niniejszej publikacji, w tej samej obsadzie) był więc najpewniej prawykonaniem całej, integralnej opery czekającej na swą restytucję ponad wiek! Stało się to możliwe dzięki osobistemu zaangażowaniu Michaiła Jurowskiego, który poświecił wiele lat pracy na przygotowanie wykonania tego utworu i zyskał dla tego projektu wsparcie ze strony Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus. Marzeniem Maestro Jurowskiego jest, by to niezwykłe przedsięwzięcie artystyczne zapoczątkowało szerszy renesans ciekawej i pięknej, niesłusznie zapomnianej twórczości jednej z najbardziej oryginalnych postaci sceny muzycznej XIX stulecia.