Pol Pot. Pola śmierci (okładka  twarda, wyd. 03.2016)

ciekawie napisana, zgodna z moimi oczekiwaniami, piękna oprawa. Dla osób interesujących się tym okresem powinna być inetersująca.

Wowowowowpw

W ostatnim czasie za sprawą wydawnictwa Prószyński i S-ka na naszym rynku wydawniczym ukazała się kolejna część serii Oblicza Zła, w której prezentowani są najwięksi zbrodniarze naszych czasów. Do tej pory w cyklu ukazały się sylwetki Stalina, Hitlera, Mussoliniego, Bormana, Himmlera i Goebbelsa. Postacie te związane były ze zbrodniami II Wojny Światowej. Teraz przyszła kolej na człowieka, który w pełni zasłużył, aby znaleźć się w tym niesławnym gronie. Jednak jego zbrodnie, mimo że równie przerażające co te popełnione przez wspomnianych wcześniej przywódców, nie są tak mocno nagłośnione. Mowa tu o Pol Pocie, który w imię zbrodniczej ideologii wymordował jedną czwartą ludności Kambodży.

Postać Pol Pota jest generalnie znana, jednak zbrodnie jego i Czerwonych Khmerów rzadko są nagłaśniane i szerzej analizowane. Być może ulegnie to zmianie za sprawą tej ciekawej pozycji, która nie tylko skupia się na ukazaniu samej osoby Pol Pota, ale także w miarę szczegółowo ukazuje najnowszą historię Kambodży przedstawiając mechanizmy władzy i przyczyny dojścia do rządów komunistów. Można zadawać sobie oczywiście pytanie - czy interesuje nas historia państwa na drugim końcu świata? W tym przypadku nie chodzi jednak jedynie o ukazanie samej historii, ale tkwi tu także próba poszukiwania istoty zła, mechanizmów kierujących ludźmi wyrządzającymi zbrodnie na swoich pobratymcach w imię ideologii.

Philip Short bardzo dogłębnie analizuje komunistyczny ruch Czerwonych Khmerów. Przedstawia to pseudo-utopijne państwo, które było celem samym w sobie dla ruchu komunistycznego. Niestety jak w każdym tego typu ustroju, głównym sposobem dotarcia do tego celu była wręcz masowa eksterminacja ludności. Niewyobrażalne okrucieństwo zmieniło w koszmar życie setek tysięcy ludzi, a niektóre źródła podają nawet liczby przekraczające milion.

Najistotniejszym elementem, który wysuwa się na pierwszy plan tej historii jest fakt, że Pol Pot, w porównaniu z większością mieszkańców Kambodży, nie był zdesperowanym, niepiśmiennym wieśniakiem, który walczył o poprawę swojego losu. Był to człowiek wykształcony, studiował na jednej z paryskich uczelni. To właśnie tam rozpoczął się marsz, który całkowicie odmienił państwo. Jednak ruch komunistyczny zapoczątkowany przez Pol Pota w znaczący sposób różnił się od marksizmu, czy maoizmu. Ruch Czerwonych Khmerów opierał się raczej na biednym chłopstwie, a nie na klasie robotniczej, co w Związku Radzieckim, czy Chinach byłoby nie do pomyślenia. Dla Marksa proletariat przemysłowy uosabiał postęp, a chłopstwo reprezentowało zacofanie. Pol Pot wyłamał się z tych ram nie ze względu na to, że wolał chłopów, ale to właśnie ta klasa była w Kambodży najbardziej uciskana, a zarazem najbardziej liczna.

Autor ukazuje także wiele faktów i wydarzeń z wojny i po wojnie. Bitwy, bombardowania, mordowanie ludzi z zimną krwią były na porządku dziennym. Ważnym elementem, który miał wpływ na masowe eksterminacje było zderzenie dwóch kultur. Dwie Kambodże, do pewnego czasu rozdzielone, w pewnej chwili zderzyły się ze sobą. Miejska elita zderzyła się z zacofanymi wieśniakami, stanowiącymi przeważającą siłę. Żołnierze pili wodę z klozetów, myśląc, że są to miejskie źródła. Wysokiej rangi działacze wypróżniali się na podłogę mieszkań i zamiatali gałęzią. Takich absurdalnych sytuacji było całe mnóstwo. Wyrzucano amerykańskie dolary, odbiorniki telewizyjne, lodówki i kosztowne meble jako emblematy burżuazji.

Philip Short w swojej książce ukazuje historie i wydarzenia, od których jeży się włos na głowie. Nie są to jednak historie wyssane z palca. Wszystko poparte jest opowieściami świadków, osób z najbliższego otoczenia Pol Pota, ale także osób postronnych i przeciwników politycznych. Cytaty i wycinki z różnych archiwów potęgują autentyczność. Książka z jednej strony przeraża, ale także zmusza do refleksji. Pozwala również zastanowić się nad przyczynami tego stanu rzecz. Autor nie mówi tego wprost, ale daje kilka razy do zrozumienia, że sytuacja która narodziła się w Indochinach była efektem gry o wpływy wielkich mocarstw, a w ostateczności każdy umył ręce i pozostawił tych biednych ludzi samych sobie, dopuszczając do jednego z największych ludobójstw w historii świata.

"Pycha jest grzechem gnębiącym despotyzm na całym świecie."

Książka na powolne i wnikliwe śledzenie fragmentu historii, rozłożone w czasie, tak aby jak najwięcej dostrzec szczegółów i zawartych przesłań. Autor zadał sobie mnóstwo trudu docierając do wielu istotnych źródeł, skrupulatnym weryfikowaniu ich i interesującym zaprezentowaniu czytelnikowi. Bardzo trudno emocjonalnie przyswaja się opisy tak mocnych i potwornych obrazów prawdziwej rzeczywistości Kambodży. Przyznaję, że kilka razy musiałam zrobić przerwę w zapoznawaniu się z lekturą, konieczną na złapanie dystansu do sporej porcji przerażających informacji. Przekonałam się, jak bardzo ogólną wiedzą dysponowałam na temat Czerwonych Khmerów zanim wzięłam książkę do ręki. Nieprawdopodobny koszmar ich rządów, wszechobecny terror i okrucieństwo, ludobójstwo na masową skalę, wyeliminowanie od dziesięciu do czterdziestu procent mieszkańców własnego kraju, bezwzględna pogarda dla ludzkiego życia. Krańcowy upór, skrajne uproszczenia, pogrążanie się w galopującym szaleństwie, ekstremalnych skrajnościach, koszmarze niezrozumiałych i nieznajdujących uzasadnienia ideologii, oraz niedostrzeganie przez elity złowieszczych znaków.

Przyglądamy się bliżej przyczynom historycznym, geograficznym, kulturowym, politycznym i społecznym, których złowroga mieszanka zaowocowała możliwością powstania tak radykalnego reżimu komunistycznego, całkowitym zlikwidowaniem prawa jednostki, bezwzględnym pozbywaniem się osobowości, nieubłaganym tłumieniem indywidualności czy brutalnym odrzuceniem więzi osobistych. Polityka nienawiści, definiującego ją kłamstwa, indoktrynacji prowadzonej za pomocą wszelkich środków, czystek wśród ludności, systemu więziennictwa, tortur i szpiegostwa. Morderstwo jako rutyna, narzędzie administracji, trwała eliminacja potencjalnych wrogów. Natychmiast nasuwają się pytania, jak można było do czegoś tak potwornego doprowadzić, wyrządzić tyle zła mieszkańcom własnego kraju? Dlaczego w tym uczestniczono, dlaczego właśnie w Kambodży? Skąd czerpała siły najskrajniejsza forma totalitaryzmu w całej historii ludzkości? Jak została zbudowana potęga najkrwawszego dyktatora Pol Pota (Saloth Sar)? Jakie doświadczenia i cechy jego charakteru umożliwiły mu objęcie przywództwa i poprowadzenia rewolucji? Czemu kambodżański naród wciąż nie potrafi skonfrontować się z bolesną przeszłością? Książkę zdecydowanie polecam, źródło bogatej wiedzy, bolesna i istotna lekcja historii o szokującej prawdzie i obliczu zła.

bookendorfina.blogspot.com

Przyznam szczerze, że spodziewałem się zupełnie czegoś innego. Jeszcze jednej sztampowej pozycji o szwarccharakterze współczesnej historii. Jednak kolejna książka z cyklu „Oblicza zła”, już od pierwszych stron zupełnie mnie zaskoczyła. Z tematu niewątpliwie niełatwego do udźwignięcia, autor - Philip Short, stworzył książkę, która przykuwa uwagę czytelnika niczym najlepsza powieść sensacyjna. Brytyjski dziennikarz, długoletni korespondent BBC na Dalekim Wschodzie wykonał pracę godną najlepszych historyków.
„Wszystko wskazywało na to, że był to ten sam łagodnie przemawiający, uśmiechnięty, przyjacielski człowiek: (…) zapamiętano go jako obdarzonego poczuciem humoru i dobrego kompana; później jako nauczyciel w Phnom Penh był podziwiany przez swoich uczniów i w końcu jako komunista ceniony za swoją zdolność do scalania różnych tendencji i grup.” Jak to się stało, że ów łagodny, przyjacielski człowiek stał się symbolem jednego z najkrwawszych we współczesnych dziejach świata, reżimów ? Jednoznaczna odpowiedź nie jest i nie będzie łatwa, ale autor dołożył starań by jak najwięcej z tajemnicy Saloth Sara (tak nazywał się naprawdę Pol Pot) wyjaśnić.
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że Short nie ograniczył się do przedstawienia li tylko faktów z biografii Pol Pota. Wiele dowiemy się z niej także o życiu i losach innych członków kierownictwa Czerwonych Khmerów. Książka ta, to także znakomite opisanie historii samej Kambodży i jej mieszkańców. Historii nie ograniczonej do lat rządów Pol Pota i spółki. Bogato przedstawiony kontekst historyczny, społeczny i kulturowy pozwala szerzej spojrzeć na wydarzenia tego tragicznego dla Kambodży okresu, a także zrozumieć dlaczego do opisanych wydarzeń w ogóle mogło dojść. Short pokazał między innymi jaki wpływ na kształtowanie się ówczesnej historii Kambodży miały geopolityczne rozgrywki w regionie i na świecie. To równie przerażający i brutalny obraz co same okrucieństwa Czerwonych Khmerów.
Smutną i wstrząsająca konstatacją całości jest pesymistyczne, ostatnie zdanie z posłowia: „Następnym razem pożar wybuchnie gdzie indziej”. Przestroga, której nie powinniśmy odnosić tylko do samej Kambodży.

Co wiemy o Pol Pocie? Że był zbrodniarzem, ale jak do tego doszło, że mógł przyczynić się do śmierci tak wielu istnień? Skąd się wzięły jego poglądy? Dlaczego były tak radykalne? Na te pytania odpowiedzi znajdziemy w książce Philipa Shorta pt. "Pol Pot. Pola śmierci".
Przez bezkompromisowość przywódcy reżimu, w Kambodży zginąć mogło nawet 2,5 miliona osób. Autor rekonstruuje drogę tego przywódcy Czerwonych Khmerów na sam szczyt władzy. Zadanie nie było łatwe, ponieważ wielu wciąż uważa tego człowieka za bohatera. W związku z tym trudno oddzielić fikcję od faktów. Autor książki stara się przeanalizować dane tak dokładnie, byśmy mieli pełen obraz. Tam, gdzie sytuacja nie jest pewna, wskazuje te wątpliwości.
Philip Short w sposób skrupulatny i niezwykle dokładny opowiada o jednym z największych zbrodniarzy działającym w powojennym świecie. Jednak pokazuje czytelnikom niezwykle szeroki kontekst. Widzimy różnice kulturowe i społeczne, bo Kambodża w niczym nie przypomina nam tego, co znamy z naszej części świata. Dlatego tak ważne są te dokładne wyjaśnienia. Samo podanie faktów nie pozwoliłoby nam zrozumieć istoty tego problemu. Autor stara się ukazać prawdę historyczną, co nie jest łatwym zadaniem. Pol Pot w oczach osób, które były świadkami wielu wydarzeń, nie był kimś złym. Po lekturze widzimy jednak, że nie pojawił się znikąd. Tragedia narodu miała swoje przyczyny, tkwiące znacznie głębiej w historii tego kraju. Dzięki lekturze „Pol Pot. Pola śmierci” będzie nam dane zobaczyć, jak rodzi się zło i jakie zbiera żniwa. Wszystko w imię utopijnej ideologii. Według autora takie zbrodnie mogą pojawić się w innym miejscu na świecie, dlatego w pewnym sensie ta książka jest przestrogą dla czytelników, bo widzimy, że wszystkie te mechanizmy, które pozwoliły na to, by w imię ideologii można było wyrządzić tyle krzywd są uniwersalne i mogą wydarzyć się wszędzie.

Mówiąc o systemach totalitarnych, często zatrzymujemy się na Niemczech w okresie rządów Hitlera czy Związku Radzieckim Stalina. Mało kiedy omawiane są ustroje, które narodziły się w Azji na początku drugiej połowy XX wieku. A to właśnie w Kambodży powstał jeden z najbardziej radykalnych systemów politycznych świata. Przez wielu historyków uważany za bardziej wyniszczający niż stalinizm. Pol Pot. Pola śmierci to książka, która pokazuje, jak doszło do narodzin systemu totalitarnego w Kambodży, a także, jak wyniszczył on ten kraj, który niegdyś był potęgą południowo-wschodniej Azji.
Z okładki książki Pol Pot. Pola śmierci spogląda na nas starszy, uśmiechnięty pan. Patrząc na niego, aż trudno uwierzyć, że w przeciągu zaledwie czterech lat przyczynił się do wyniszczenia kraju i śmierci blisko ¼ populacji Kambodży.

Saloth Sar, bo tak właściwie nazywał się Pol Pot, po raz pierwszy z ideami komunistycznymi spotkał się w czasie studiów w Paryżu. Z czasem tę ideologię zaczął łączyć z zasadami khmerskimi, buddyzmem. Inspiracją dla niego i jego towarzyszy były także rewolucja francuska oraz działania Stalina i Mao Tse Tunga. Mieszanka iście wybuchowa, która przyczyniła się do powstania bardzo radykalnego i restrykcyjnego systemu.

.....

Pol Pot. Pola śmierci to książka dość ciężka. Przede wszystkim z uwagi na swoją tematykę. Ciężko czytać o takich rzeczach, jednak warto zapoznać się z tematem, gdyż kwestia rządów totalitarnych w krajach azjatyckich jest często marginalizowana na Zachodzie. Jest też napisana charakterystycznym dla historycznych opracowań językiem, który nie każdemu czytelnikowi może odpowiadać.

http://www.czytajac.pl/2016/05/pol-pot-pola-smierci-philip-short/

"Pol Pot. Pola śmierci" może być mylnie zinterpretowana jako biografia, wprawdzie znajdzie się tu informacje na temat samego Pol Pota, bo Philip Short sumiennie oddaje detale biograficzne, jednak jeśli zbierze się to wszystko do kupy, nie zgromadzi się tego zbyt wiele i nie są to fakty, które rozwiną i pozwolą zrozumieć istotę człowieczeństwa. Ostatecznie nie wiem czy wychodzi to z zmysłu autora czy raczej z faktu, że o samym Pol Pocie wiadomo niewiele. Tutaj przedstawiono go wypranego z charakteru człowieka, który jako lider ma tylko jeden cel - rewolucja za wszelką cenę, w której imię można poświęcić wszystko.

Jeśli jednak spojrzy się na tę książkę z punktu widzenia historycznego i politycznego, to pod tym względem przedstawia ona dogłębnie sytuację Kambodży w drugiej połowie dwudziestego wieku. Philip Short opisuje fakty, zakłada, że czytelnik ma choć trochę rozeznania w cierpieniu Kambodżan, więc nie skupia się na zobrazowaniu tego horroru. "Pola śmierci" to droga Pol Pota i jego zwolenników do przejęcia całkowitej kontroli, władzy i możliwości wprowadzenia swojej własnej ideologi w życie. Short sprawdza i poddaje analizie jego założenia i starania do ustanowienia Kambodży prawdziwie niezależnym i niepodległym narodem.

To niezwykle fascynująca książka, dająca dużo do myślenia i przybliżająca zagładę i tragedię Kambodżan. Dla tych, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, przyjrzeć się bliżej działaniom Czerwonych Khmerów, polityce i historii, a także odbyć podróż do szalonego i być może chorego serca utopizmu.

Philip Short stworzył porządnie udokumentowaną i dopracowaną merytorycznie książkę. Źródłoznawstwem są przede wszystkim nieliczni ocaleni z pogromu kambodżańskiego, członkowie oddziałów Czerwonych Khmerów oraz dokumenty, świadectwa zbrodni Pol Pota i ocalałe materiały z archiwów.
Książka posiada bogatą bibliografię, indeks. Pozwalają one osobom bardziej zainteresowanym tematem, rozszerzyć swoją wiedzę.
Ogromnym plusem jest także bardzo duża ilość przypisów, które tworzą z książki dobrą prace naukową.
Lekturę okraszają liczne zdjęcia, okrutne, przerażające, wymowne.
Książka liczy 600 stron. To dużo. Short tak te strony zagospodarował, iż mimo przerażających rzeczy, o których czytamy, nie możemy się od lektury oderwać. Sprawia to nie tylko swoista fascynacja złem, która drzemie w większości ludzi, ale także sposób napisania książki. Autorowi udało się opowieść o zbrodniarzu wpleść w bogaty kontekst nie tylko historyczny (co jest oczywiste), ale także kulturowy, gospodarczy, społeczny. Tworzy to fascynującą mieszankę i porywającą lekturę.
Gorąco zachęcam do lektury książki. Z wielu względów (treść , trudne dla nas nazwy, określenia) to wymagająca lektura, jednak niesłychanie ważna i potrzebna. Każdy powinien po nią sięgnąć, czy to ku poznaniu tak niedawnej, a w sumie mało u nas znanej historii zbrodni na kambodżańskim narodzie, czy też ku przestrodze. Nie można nie wiedzieć, nie można lekceważyć i nie można zapomnieć.

Zawsze z fascynacją patrzę na książki związane z historią. Widać przez nie jak wiele pracy zostało poświęcone by w ogóle powstała. To nie takie łatwe, nie powieść. Tutaj oczekujemy prawdy, a czytelnik prędzej czy później dojdzie prawdy. Wszelkie nieścisłości po prostu stawiają w złym świetle autora.
"Pol Pot. Pola śmierci" to ogromna dawka historii przekazana w przystępnej formie. Uwielbiam czytać o krajach Dalekiego Wschodu, o zwyczajach ludzi i o historii tych państw. Wprawdzie przeczytanie recenzowanej dziś pozycji zajęło mi dużo czasu, jednak otrzymałam kawał wiedzy o historii Kambodży.
Skupiono się na latach 1950-1990, opowiedziano o rządach Pol Pota, mężczyzny o wielu nazwiskach. Rewolucja o której czytamy doprowadziła do śmierci wielu obywateli Kambodży, nazywanej wtedy Demokratyczną Kampuczą. Szacuje się, że śmierć poniosła około jedna czwarta ludności tego kraju. Przerażające dane...
Uważam, że książka jest bardzo rzetelnie przygotowana. Mnóstwo przypisów, wyjaśnień, dopowiedzeń. Zobaczymy też ciekawe fotografie, zaś na końcu znajdziemy obszerną bibliografię oraz indeks osób z krótką notką biograficzną.