Pieszo do irańskich nomadów (okładka  miękka, wyd. 05.2016)

Odkrywanie nieodkrytych, trudno dostępnych lub po prostu mało modnych rejonów (to akurat dotyczy współczesnych podróżników z krwi i kości) było motorem napędowym niespokojnych duchów od tysiącleci. Większość takich wypraw odbywa się jednak zespołowo. Wielcy odkrywcy, geografowie czy wysłannicy władców krain przeróżnych posiadali zaplecze w postaci niemałych majątków własnych lub hojnych sponsorów . Dlatego wędrowali w pewnym komforcie (który oczywiście jest pojęciem względnym w zależności od czasów), posiadając wsparcie wiernych towarzyszy, tragarzy oraz wszelkiego gatunku i maści lokalnych przewodników.
Łukasz Supergan postawił sobie poprzeczkę znacznie wyżej. Mimo, że eksplorował tereny starożytnej Persji, na których istniała rozwinięta cywilizacja w czasach, kiedy nasi przodkowie jeszcze dobrze nie opuścili jaskiń i używali kamiennych narzędzi, to za cel wybrał miejsca, które do tej pory (z racji uwarunkowań geograficznych) do cywilizowanych w obecnym znaczeniu tego słowa na pewno nie należą.
Dodatkowo, współczesny Iran pod rządami ajatollahów do krajów otwartych i przyjaznych turystom też się nie zalicza.. Wieloletnie międzynarodowe embargo na przepływ technologii doprowadziło również do znacznego opóźnienia rozwoju technologicznego tego przepięknego kraju.
Co najważniejsze, Łukasz podjął się realizacji tego wyzwania sam, korzystając tylko ze skromnych środków jakie udało mu się uzyskać od entuzjastów pomysłu pieszego, samodzielnego przebycia gór Zagros.
Decyzja o takim sposobie podróżowania wprowadza mnóstwo ograniczeń. Cały niezbędny ekwipunek, dzięki któremu wyprawa trwająca kilka miesięcy ma się powieść, trzeba nieść na własnym grzbiecie.
Autor nie jest zbudowany i wyszkolony jak komandosi jednostek specjalnych, co również ma niebagatelny wpływ na ilość kilogramów wyposażenia potrzebnego do przeżycia na pustkowiu przez dwa i pół miesiąca.
Dostępność aktualnych map interesującego terenu – żadna. Najdokładniejsze mapy to radzieckie odwzorowania wykonane dla Armii Czerwonej w… 1971 roku.
Nadzieję na sukces dawały dwa elementy: doświadczenie z wcześniejszych podróży takich jak liczący drobne… 4000 km. „spacerek” z Warszawy do Santiago de Compostella, wyprawa przez łuk Karpat, grań Pirenejów czy pierwsze samotne przejście Karpat słowackich zimą oraz życzliwość lokalnej ludności.
Drugi element był kluczowy, ale Łukasz już wcześniej spotykał ludzi zamieszkujących tamte obszary podczas innej podróży i zaufał swojemu wyczuciu w tej materii.
Nie jest to książka o herosie, jak zwykli sami siebie przedstawiać spisujący memuary angielscy gentlemani w XIX wieku.
Części z Was zabraknie mrożących krew w żyłach przygód, ataków wilków, lwów czy dzikich tubylców oraz tropikalnych chorób, na które zapada nasz bohater. Będą za to wredne psy pasterskie, irańskie „ORMO” i kontrwywiad, a zamiast malarii czy żółtej febry - zwyczajna grypa żołądkowa.
Jednak takie wydarzenia mogą być śmiertelnie niebezpieczne dla samotnego wędrowca.
Łukasz Supergan jest człowiekiem szalenie skromnym, dla którego takie wyprawy są kolejnymi szansami poznawania samego siebie. Tu nie chodzi o bicie jakiś rekordów i znalezienie się w „światłach reflektorów” .
To raczej poszukiwanie odpowiedzi na pytanie kim jestem i dlaczego taki jestem. Co sprawia, ze nie mogę żyć normalnie jak moi rówieśnicy, co pędzi mnie w świat.

Jeżeli zależy Wam na poznaniu człowieka, który odważył się na taką wyprawę, jeśli chcecie wiedzieć co ma Wam do powiedzenia na temat współczesnego Iranu widzianego przez pryzmat prowincji oraz rozmów z tamtejszymi mieszkańcami – warto sięgnąć po tę bardzo osobistą opowieść wielce nietuzinkowej postaci.

Rozpoczęłam lekturę pełna nadziei – na ciekawy obraz kultury irańskiej, na wrażenia z niezwykłej wędrówki, na ciekawy sposób ich przedstawienia… Życzeń było wiele, żadne się nie spełniło.

„Pieszo do irańskich nomadów” to książka bardzo schematyczna. Supergan idzie przez Zagros, spotyka Bachtiarów, którzy zapewniają mu jedzenie i nocleg, po czym rusza w dalszą podróż. Tak w nieskończoność można opisywać fabułę. Rozumiem – to literatura faktu, ale myślę, że autor, gdyby skupił się na innych elementach, byłby w stanie napisać coś mniej schematycznego, a przy tym mniej nużącego. Powtarzalność nie dotyczy tylko poszczególnych wydarzeń – nawet te same przemyślenia Supergana pojawiają się co kilka stron.

Kultura irańska? Mało jej tu. Czuję ogromny niedosyt. Supergan oczywiście opisuje nam niektóre tradycje, zachowania, przytacza poglądy polityczne czy słówka w języku perskim. Uważam jednak, że dowiedziałam się zbyt mało o tym gościnnym kraju. A szkoda.

Mimo to, jeden ogromny plus sprawia, że po lekturę warto sięgnąć. Supergan pisze prosto z serca i może nie jest to reporterskie arcydzieło, może warsztatowo jest to słabe – ale opowieść z Iranu jest prawdziwa i szczera. To był powód mojej dalszej lektury.