Rozbudzona harfa. Legendy i baśnie z całego świata (okładka  twarda, wyd. 12.2023)

Są to historie, które śmiało można czytać dzieciom do snu i wracać do nich stale i stale. Niezaprzeczalnie jest to pełnowymiarowa i uniwersalna pozycja, która ucieszy każdego miłośnika dobrych historii.

Od Nowej Zelandii przez Azję, Europę, Afrykę aż do Ameryki. Taką literacką podróż dookoła świata proponuje nam Stefan Majchrowski. Pisarz ten, zainspirowany opowieściami z różnych części globu przygotował bardzo ciekawy zbiór baśni i legend „Rozbudzona harfa. Baśnie i legendy z całego świata”. Zbiór różnorodny tematycznie, ale pokazujący, jak poszczególne ludy pragną ten świat zrozumieć i wytłumaczyć. Publikację otwiera tytułowa „Rozbudzona harfa”. Opowiadanie nawiązuje do kultury japońskiej i jest o wspaniałym instrumencie snującym piękne opowieści. Bohaterem kolejnego opowiadania jest Mawi, chłopak, który ujarzmił słońce i księżyc, a przy okazji jego działań powstała Nowa Zelandia. W kolejnej historii przenosimy się do Indonezji. Dziewczynka, która w nich występuje „po matce odziedziczyła usposobienie zmienne i kapryśne, a po nim [ojcu] przekorę”[1]. Baśń „Khung” ma miejsce w Kambodży i opowiada o brzydkim chłopcu i brzydkiej księżniczce. Porzucamy Azję i ruszamy nad Dniepr, aby wysłucha legendy „(…) o nieznośnej córce kniazia i kozaku, który ją poskromił”[2]. „Żarłoczny Lestek” to baśń z „naszego podwórka”. Dzieje się w kraju Lechitów. Podsumowałam ja słowami: O Rosie, co obżartucha nie chciała. Mądrągłowę, Wyrwidęba i Waligórę spotkamy w tekście zaczerpniętym z kultury litewskiej, „Zaklęte dworzyszcze”. Jej morał to: „Rozum więcej zdziała niż potężne mięśnie...”[3]. O bogu Thorze chyba większość z nas słyszała. A czy wiecie do czego jest on zdolny, kiedy idzie o wytrawną ucztę? Jeżeli nie, to w jednej z baśni z tego zbioru znajdziecie odpowiedź. Ze Skandynawii przeniesiemy się do Szkocji, aby przeczytać historię kobziarza zakochanego w nimfie i genezę powstania pewnego zamku. Pozostaniemy w Bretanii, gdzie na wybrzeżu rządzi okrutna królowa, która zadrze z zazdrosnym oceanem. Do czego to doprowadzi, przeczytamy w baśni o wiele mówiącym tytule „Zatopione miasto”. Czas zmienić klimat. Akcja legendy „Złote jabłko” ma miejsce w Maroku. Jej bohaterowie będą musieli odpokutować za swoją niesłowność i chciwość. Wchodzimy w głąb Afryki. Nad Nigrem mieszka piękna, acz nieznośna Ginah oraz na zabój zakochany w niej chłopak. Dowiemy się od Ginah, jakie problemy mogą iść w parze z urodą. W „Idu i Dimeh” zostały przedstawione perypetie związane z powstaniem najżyźniejszego pola w Liberii. Jeszcze jedna z opowieści dzieje się nad Nigrem, a w niej kaleki acz zmyślny Saiba będzie szukał żony. Publikację zamyka baśń inspirowana legendami północnoamerykańskich plemion indiańskich. Znajdziemy tu postacie dobre, ale też te o złym sercu. Komu pomogą duchy zwierząt? Nie jestem w stanie oddać słowami, jak cudownie się bawiłam czytając tę publikację. Chyba od zawsze uwielbiałam baśnie, legendy, mity. Pamiętam, ze około dziesiątego roku życia zaczytałam się w mitologii greckiej, a potem już poszło „z górki”. Z przyjemnością sięgałam (i ciągle sięgam) po zbiory wszelkich legend. Ten opracowany, a właściwe napisany, przez Stefa Majchrowskiego czytało się wybornie. W posłowiu autor opisuje czym dokładnie się inspirował, więc nie będę się nad tym rozwodzić. Napiszę natomiast tak. „Rozbudzona harfa” to wspaniały przekrój kutrowy. Pokazuje jak żyli i jak myśleli ludzie z różnych zakątków świata np. czy odnosili się bezpośrednio do natury, a może wierzyli w magiczne, czasem psotne istoty. Znamienne są legendy afrykańskie, gdzie podkreśla się wagę pożywienia, tak trudnego do wyhodowania w gorącym klimacie. W tej książce też pięknie widać, jak ci rożni ludzie bardzo chcą zrozumieć i wytłumaczyć to co ich otacza. Nie wierzą w przypadek. Wierzą, że wszystko ma swoją przyczynę. [1] „Córka księżyca” [w:] Stefan Majchrowski, „Rozbudzona harfa. Baśnie i legendy z całego świata”, wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2023, s. 45. [2] „Sierpowy szlak” [w:] tamże, s. 91. [3] „Zaklęte dworzyszcze” [w:] tamże, s. 130.

Te baśnie i legendy zaintrygowały mnie, bo nigdy nie przychodzę obojętnie obok takich książek. Znane są baśnie Andersena, braci Grimm, które na stałe weszły do kanonu baśni dla dzieci i dorosłych. Bo nie wiem czy wiecie, ale dawniej baśnie w dużej mierze powstawały głównie dla dorosłych. A tu taki kąsek. Już sam tytuł intryguje, bo „Rozbudzona harfa” odnosi się oczywiście do baśni, którą znajdziecie w środku. Zaciekawiła mnie też postać Stefana Majchrowskiego, autora tej książki, który zebrał te baśnie. W czasie II wojny światowej był on oficerem wywiadowczym, rotmistrzem kawalerii, pisał bajki, książki dla młodzieży i dorosłych. Zobaczę, może będę miała sposobność, by sięgnąć po „Sagę o Wenedach”, „Spadkobierców Pana Ziółko” czy „Pana Sienkiewicza”. To co mnie ucieszyło, to fakt, że w środku znalazłam niesamowitą baśń „Wielka Niedźwiedzica”. Poznałam ją kilka lat temu razem z moimi synami, kiedy to słuchaliśmy świetnego nagrania właśnie tej baśni w ramach serii Bajki Grajki. Kto nie zna, polecam z całego serca. W tej książce znajdziecie 15 mało znanych utworów. I to jest właśnie siła tej książki. Świetnie napisane, z mało znanymi motywami i symboliką, dają możliwość wyprawy do nieznanych zakątków całego świata. Nie wiem jak Wy, ale ja mając małe dzieci i szykując się na wyprawę wakacyjną zawsze zabierałam ze sobą książki. Właściwie przygotowania do tego wyjazdu zaczynały się kilka tygodni wcześniej, kiedy to poznawaliśmy utwory, baśnie i legendy właśnie związane z danym miejscem. I ta książka daje też taką możliwość, choć nie ukrywam że dotyczy bardziej egzotycznych zakątków świata. Przekonajcie się sami, jakie życie spotka Khunga – chłopca niesamowicie brzydkiego, którego widok sprawiał, że inni dostawali konwulsji. Poznajcie mało znaną legendę z Wielkopolski, o kraju Lechitów, gdzie żył obżartuch Lestek, który oszukiwał, by zdobyć władzę. Udacie się na Żmudź, gdzie żył Mandragalvis. Klimat tej baśni budują domy wiejskie, w których jeszcze nie było kominów i okien, a ludzie na nogach mieli buty z lipowej kory. Mnie w tych utworach zachwyca język, dbałość o niego. Autor jakby zamieniał diament w brylant. Nie ma tu przypadkowych słów, wszystko wyważone, by dobrze przekazać myśl, by odpowiednie dać słowo, by nazwać uczucia, opisać zdarzenie. Baśnie i legendy opowiadane w ten sposób działają niesamowicie na wyobraźnie, rozwijają słownictwo i przygotowują dzieci na czytanie tekstów naszych rodzimych pisarzy z innych epok. W epoce komputerów i smartfonów to naprawdę perełka literacka.

Najbardziej zdziwiło mnie, że tą pozycję napisał oficer wywiadowczy z czasów II wojny światowej. W jego dziełach znalazły się między innymi ,,Saga o Wenedach", ,,Spadkobiercy Pana Ziółko", ,,Pan Sienkiewicz". W swych piętnastu baśniach i legendach posługiwał się językiem starszym, jednak na tyle kulturalnym, by ukazywać je jako wykwintność, coś jakby wywodziły się od ludzi wykształconych, swobodnie posługujących się najpiękniejszymi sformułowaniami jakie można było znaleźć na tamte czasy. W swych dziełach opowiada nam przeróżne historie, które zawsze na końcu mają piękny morał. Jedną z nich jest historia o harfie, która wydawała z siebie dźwięki tylko wtedy, kiedy dotykała ją godna dłoń, posiadająca w swym wnętrzu dobro i miłość. Zagrać mógł na niej tylko ten, kto potrafił docenić starania innych, a nie własne. Inną historią była opowieść o najpiękniejszej kobiecie, która wstydziła się posiadać takie obfite bogactwo swojego ciała. Zakryła je więc skrupulatnie bez sprzeciwu matki. Choć wyśmiewana przez innych, jednak przykuła uwagę pewnego mężczyzny, który nie widząc jej prawdziwości pojął ją za żonę. Zakochał się w jej wewnętrznym pięknie i tak oto ona go wynagrodziła. Jest tu też historia o pewnym chłopcu, którego pielęgnowanie gdy wzrastał sprawiało mi ból. Nie brałam tego dosłownie, inaczej pękło by mi serce. To on w późniejszym czasie wystarał się dla swojej matki, by słońce świeciło dłużej i księżyc rozświetlał noc. To była piękna miłość, która kwitła dzięki jego dobremu sercu i dlatego też dobrobyt odwiedzał im miejsce. Naprawdę bardzo polecam wam, byście sięgnęli po tą pozycję, bo ona ma na celu ukazanie nam, że tylko miłość oddańcza potrafi umocnić każdą rodzinę. Nawet bogini była skora do poświęcenia, by tylko małe dzieci były bezpieczne. Nie zważała na wygląd oblubieńca, bo to nie o to w całym życiu chodziło. To cudowne w jak prosty i piękny sposób autor potrafił myśleć i przekazywać swoje dorodne przemyślenia, choć jego służba nie polegała na tym, co miał w sercu. To tylko pokazuje, że nigdy nie wolno nikogo osądzać po pozorach. Tylko ten, kto ujrzy czyjeś wnętrze będzie hojnie obdarowany:-) Przepiękna! Wydana w twardej oprawie, z większą czcionką i obrazkami ukazującymi ważny moment w opowieści. Ogromnie ją polecam!!!

Trzymam w swoich dłoniach książkę imponującą wewnętrznie oraz zewnętrznie. Wyjątkowe dzieło złożone na nasze dłonie wydaje się idealnym prezentem dla czytelnika w każdym wieku, ponieważ sięga do naszej wyobraźni i zaprasza nas w podróż, która nie mogłaby być bardziej kusząca. Dzieło Stefana Majchrowskiego to zbór 15 różnych bajek i baśni z niecodziennym, niepowtarzalnym klimatem. Historie nietuzinkowe, ale także znane już z naszych dziecinnych lat, które pełne są przygód, wyzwań oraz pytań na które sami musimy znaleźć odpowiedź. Autor podjął się trudnego wyzwania pobudzenia szarych komórek czytelnika i myślę, że podołał swoje misji, gdyż do jego książki na pewno wrócę jeszcze nie jeden raz. Głównym celem jest tutaj próba odpowiedzenia na pytanie kim jest człowiek, świat a także wszystko co nas otacza. Historia zaczerpnięte z różnych miejsc i kultur zmieniają się w nieszablonową mieszankę, która składa na nasze dłonie mity szkockie, arabskie, afrykańskie a także polskie czy ukraińskie. Autor żongluje emocjami, bawi się formą, ale jednocześnie nie odbiega od klasycznego stylu bajarza, który z wprawą oraz wieloletnią formą rozbudza naszą wyobraźnię do czerwoności. Nie ma znaczenia wiek czytelnika a nawet więcej – ta lektura będzie łączyć pokolenia. Zachęcam do czytania ją wspólnie ze swoimi pociechami, ponieważ wbrew pozorom nie tylko porywa nas w przygodę, ale skłania do interakcji. Dużo pytań, ponadczasowych wartości a także moralnych wyzwań związanych z głównymi bohaterami, pozwala nam inaczej spojrzeć na nasze otoczenie oraz otaczającą wszystkich rzeczywistość. Lekkie pióro i swoboda przekazywania na papier tego co autor ma w głowie połączyły się z historiami od których trudno się oderwać. "Rozbudzona harfa" to inteligentna interakcja z czytelnikiem. Idealna propozycja dla dużych i małych, książka przypominająca wszystko co najlepsze z dziecinnych lat. Historie są różne, więc każdy znajdzie coś dla siebie a mnogość wydarzeń, wątków oraz różnych bohaterów pozwoli nam indywidualnie odnaleźć się w fabule. Piękne ilustracje dopełniają dzieła, język autora przywołuje emocje a zabawa sięga najwyższego poziomu, gdy wkraczamy do świata, w którym wszystko może się wydarzyć.

Ach! Cóż to była za przygoda... W sumie przygody, bo znajdziemy tutaj kilkanaście wciągających opowiadań. Każdy znajdzie tutaj coś dla siebie, niezależnie od wieku. Jest w czym wybierać. Znajdziemy tutaj tylu ciekawych bohaterów, interesujących wątków i pochłaniających wydarzeń. Fabuła jest nie tylko wyraźnie pouczająca, jak to bywa w legendach, ale i obfitująca w humor. Do tego muszą wspomnieć o tych przepięknych ilustracjach, które kryje ta cudowna okładka. To książka była dla mnie taką furtką do wspomnień dzieciństwa i chwilach spędzonych na wysłuchiwaniu opowieści dziadka. Kto wie? Może za paręnaście lat moja córka będzie wspominać Nasze chwile przy tych historiach?