Tempus fugit (CD)

"Tempus fugit, aeternitas manet" – ta łacińska sentencja, od wieków stale towarzysząca sztuce, w zadziwiający sposób każe jednocześnie patrzeć w przeszłość i w przyszłość.
Zadawać pytania: co oznacza dla dzieła, twórcy, wykonawcy, odbiorcy perspektywa przemijającego czasu.

Za tym pytaniem podąża wybór zgromadzonych na płycie dzieł muzyki kameralnej XX w. z udziałem fletu. Przestrzeń czasowa, w której powstawały – od 1907 r. do 1973 r. – to okres niezwykły w historii muzyki, niepodporządkowany dominującemu stylowi (jak we wcześniejszych epokach), ale obfitujący w różne koncepcje estetyczne, formalne, harmoniczne. To swoboda wyborów twórczych, możliwość opowiedzenia się po stronie tradycji bądź awangardy, albo też kreatywnego ich łączenia, kroczenia znanymi drogami lub wyznaczania własnych.

Nagrane przez łódzkich artystów – Joannę Woszczyk Garbacz (flet), Michała Drewnowskiego (fortepian) i Roberta Stefańskiego (klarnet) – utwory sześciu kompozytorów z Europy i Stanów Zjednoczonych to również opowieść o ich różnych relacjach z upływającym czasem. W kilku przypadkach to twórcy nieco zapomniani po latach uznania i koncertowej popularności, innym – bez większego uszczerbku – udało się utrzymać swoją pozycję.

Wydaje się, że skuteczną metodą niepoddawania się upływającemu czasowi jest ewolucja stylu kom-pozytora – sięganie po nowe i różnorodne rozwiązania techniczne, źródła inspiracji. Tak czynił André Jolivet przechodząc od cech impresjonistycznych, przez atonalność, prymitywizm, wpływy etniczne do łączenia ich z klasycznymi elementami.

Udanym i wyraźnie indywidualnym zabiegom syntezy dawnego z nowym zawdzięcza też swoją stałą obecność muzyka jednego z najbardziej znaczących kompozytorów szwajcarskich Franka Martina.

Nie zawsze jednak śmiałość, oryginalność i wysoki poziom twórczości jest gwarantem nieprzemijającego uznania. Postępowe na przełomie wieków XIX i XX kompozycje Maurice’a Emanuela, z ich odniesieniami do folkloru, orientu, starożytności, znacznie wyżej oceniane są na początku wieku XXI niż przez kilka wcześniejszych dekad.

Podobny kierunek recepcji spotkał też dokonania Florance’a Schmitta obecnego w ścisłej awangardzie francuskiej, a więc i światowej, lat 20-tych i 30-tych XX w. Pozostając wiernym wypracowanemu przez siebie bardzo ciekawemu stylowi, doczekał się ponownego zachwytu współczesnych wykonawców.

Antoni Szałowski i Robert Muczynski to, z pewną różnicą wieku, zbieżne biografie twórcze – narodowość, konsekwentne korzystanie z neoklasycznych zasad, uznanie zagranicą i długa nieobecność na polskiej mapie muzycznej. W obydwu przypadkach czas okazuje się sprzyjać ponownej bądź premierowej prezentacji ich muzyki w kraju pochodzenia.

Mimo indywidualnych losów sześciu twórców i ich dzieł, w każdym z tych przypadków prawdą staje się stwierdzenie … Tempus fugit, musica manet.

Wykonawcy:

Joanna Woszczyk-Garbacz – flet (1-20)
Robert Stefański – klarnet (1-19)
Michał Drewnowski – fortepian (4-7, 14-16, 20)

Tracklista:

André Jolivet (1905–1974)
Sonatine pour flûte et clarinette (1961)
1. Andantino
2. Quasi cadenza, Allegro
3. Intermezzo, Vivace

Florent Schmitt (1870–1958)
Sonatine en trio pour clavecin, flûte et clarinette op. 85 (1935)
4. Assez anime
5. Assez vif
6. Tres lent
7. Anime

Robert Muczynski (1929–2010)
Duos for flute and clarinet op. 24 (1973)
8. Andante sostenuto
9. Allegro risoluto
10. Moderato
11. Allegro ma non troppo
12. Andante molto
13. Allegro

Maurice Emmanuel (1862–1938)
Sonate pour clarinette, flûte et piano op. 11 (1907)
14. Allegro con spirito
15. Adagio
16. Molto allegro e leggierissimo

Antoni Szałowski (1907–1973)
Duo for flute and clarinet (1948)
17. Allegro
18. Andante
19. Allegro

Frank Martin (1890–1974)
20. Ballade pour flûte et piano (1939)