Sonaty organowe (CD)

„Kiedy człowiek idzie do krawca, nie pragnie jego obrazu albo fotografii, ale dobrze skrojonego garnituru. Kiedy ktoś chce się zajmować mną, powinien poznać moje dzieła.” (Paul Hindemith).

Paul Hindemith (1895-1963) jest kontynuatorem tradycji dwóch wielkich niemieckich kompozytorów, Jana Sebastiana Bacha i Maxa Regera. O tym ostatnim powiedział, że „bez niego jestem niewyobrażalny”. Jego kompozycje cechuje klarowna forma, stosowanie charakterystycznych dla baroku technik kontrapunktycznych i jasne struktury tematyczne. Rozwinięty język harmoniczny nie jest całkowicie atonalny, posiada odniesienia do centrów tonalnych.

„Sonata I” (1937) – stanowi wolne ujęcie klasycznej formy sonatowej, pod względem formalnym jest najbardziej fantazyjna z trzech sonat. Nawiązania do barokowej faktury organowej przejawiają się w wykorzystywaniu technik imitacyjnych i kontrapunktycznych a także spotykanej m.in. w bachowskich sonatach organowych faktury triowej.

„Sonata II” (1937) – powstała miesiąc po pierwszej, posiada bardziej klasyczną i klarowną formę. Część pierwszą rozpoczyna energiczny temat, z którego następnie są wyodrębniane i rozwijane różne motywy. Część druga to liryczna pieśń w rytmie sicilianowym, a zwieńczeniem utworu jest fuga.

„Sonata III” – napisana w Stanach Zjednoczonych w 1940 roku, oparta jest na motywach trzech pieśni miłosnych zaczerpniętych z „Altdeutsches Liederbuch” (1925, Franz Böhme). Hindemith wykorzystuje je jako cantus firmus na wzór kompozytorów barokowych z użyciem klasycznych technik kontrapunktycznych. W części pierwszej jest to pieśń „Ach Gott, wem soll ich’s schlagen, das heimlich Leiden mein”, w drugiej „Wach auf, mein Hort”, zaś w części trzeciej „So wünsch ich ihr”. Sonata ta została napisana w czasie gdy Hindemith mieszkał już w Stanach Zjednoczonych, podczas gdy jego żona Gertrud, która była pochodzenia żydowskiego, pozostawała jeszcze w Szwajcarii. Emigracja oraz niepokój o żonę (która dołączyła do niego pod koniec 1940 roku) mogły zainspirować kompozytora do wybrania pieśni miłosnych, będących zarazem częścią tradycji opuszczanej ojczyzny.

O wykonawcy
Adam Załęski – studiował w klasie organów prof. J. Grubicha na Akademii Muzycznej w Krakowie, a następnie kontynuował naukę u prof. M. Haselbocka w Lubece oraz prof. W. Zerera w Hamburgu. Zwycięzca I Międzynarodowego Konkursu im. F. Nowowiejskiego w Poznaniu. Jest kantorem kościoła ewangelicko-augsburskiego Świętej Trójcy w Lublinie.

Istotnym celem niniejszego nagrania było zaprezentowanie organów niemieckiej firmy E.F. Walcker w kościele ewangelickim Świętej Trójcy w Lublinie, w związku z tym czas powstania, pochodzenie i dyspozycja tego instrumentu były kluczowym czynnikiem w doborze repertuaru. Nagranie miało prezentować pewną zamkniętą całość i mieć ogólny zamysł interpretacyjny, co w tym konkretnym przypadku było sporym wyzwaniem. ”Każdą z sonat grałem w innym okresie życia. Chodziło o to, by nie zaburzając różnorodności tych sonat dać im spójną koncepcję wykonawczą, spójny przekaz. Jest to swoista klamra w moim rozumieniu i przeżywaniu tej muzyki.”

Adam Załęski wykonał trzy sonaty Hindemitha na koncercie inaugurującym Organy kościoła ewangelicko-augsburskiego Świętej Trójcy w Lublinie po renowacji w 2012 roku.

Tracklista:

Paul Hindemith (1895-1963)
Sonata Organowa Nr 1
1. Mäßig Schnell-Lebhaft
2. Sehr Langsam
3. Phantasie, Frei
4. Ruhig Bewegt

Sonata Organowa Nr 2
5. Lebhaft
6. Ruhig Bewegt
7. Fuge. Mäßig Bewegt, Heiter

Sonata Organowa Nr 3 “Über Alte Volkslieder”
8. Ach Gott, Wem Soll Ich’s Klagen
9. Wach Auf, Mein Hort
10. So Wunsch Ich Ihr