Rozdroża miłości Guillaume’a Apollinaire’a (okładka  miękka, wyd. 10.2014)

„Rozdroża miłości” – oparta jest na dwóch zbiorach listów Apollinaire’a, adresowanych do dwóch kobiet, z którymi związał się uczuciowo w okresie I Wojny Światowej. Zbiór pierwszy, rozpoczęty wcześniej (jesienią roku 1914), zatytułowany „Lettres a Lou”, opracował Michel Décaudin (wydało go paryskie wydawnictwo Gallimard w roku 1969). Zbiór drugi, zatytułowany „Tendre comme le souvenir”, to samo wydawnictwo opublikowało w roku 1952. Druga z tych publikacji, w przekładzie polskim pióra Julii Hartwig, ukazała się w Krakowie w roku 1976, pod tytułem „Listy do Madeleine”

W dniu wybuchu I Wojny Światowej Guillaume Apollinaire liczył sobie lat trzydzieści cztery i przystępował właśnie do utwierdzania zrębów swej poczesnej pozycji we francuskiej literaturze oraz paryskim życiu artystycznym. Natychmiast podjął decyzję o ochotniczym wstąpieniu do armii francuskiej. Po paromiesięcznym przeszkoleniu, wczesną wiosną roku 1915 znalazł się na froncie w Szampanii. W marcu roku 1916 ranny w głowę, nigdy w pełni nie wydobrzał. Zmarł w przeddzień postanowienia o zawieszeniu broni, 9 listopada roku 1918. Jego znaczenie w literaturze francuskiej, a także światowej, niepomiernie wzrosło już w latach wojny, kiedy zaczął publikować pierwsze swe poetyckie relacje z walk frontowych, a z upływem lat jego poezja wojenna, dzięki niepospolitej sile języka jakby osadzonego we frontowych okopach i obezwładniającej swym autentyzmem obrazowości stała się aktem narodzin nowatorskiej poezji epoki wojen światowych.

Dwie kobiety, jakie Apollinaire poznał w wojennej fazie swego życia (Lou oraz Madeleine), z różnych powodów i w różny sposób nie spełniły jego najżywszej życiowej potrzeby uczuciowego ustabilizowania się. I ten właśnie splot wydarzeń wygenerował dwa absolutnie  niepowszednie następstwa w dwóch naraz dziedzinach pisarstwa: w epistolografii i liryce erotycznej. Obie te dziedziny pisarstwa splotły się zresztą u Apollinaire’a w nierozłączną całość. Jego listy miłosne ujmują nie tylko wręcz porażającą szczerością i otwartością językową, całkowicie przy tym wolną od wulgaryzmów i wszelkiego w ogóle prostactwa. Są swoistym aktem samouświadomienia sobie przeżywanych dramatów osobistych oraz tworzenia samooceny własnej postawy i drogi życiowej. Są jednak zarazem wprowadzeniem w proces formowania się w wyobraźni poety opisu wojny, oczyszczonego z wszelkiego „poetyzowania”, bliskiego dokumentalnej niemal dosłowności, a jednocześnie uwrażliwionego na swoiste, chwilami wręcz obezwładniające piękno niektórych sytuacji frontowych, na wyzbyty pozerstwa heroizm ludzi wpisanych w te wydarzenia.

Od autora:
Fragmenty listów Apollinaire’a, które przytaczam (we własnym tłumaczeniu) w tekście niniejszej opowieści, złożone są kursywą. Natomiast narracja wiążąca złożona jest drukiem prostym. Narracja ta jest domniemaniem biografisty starającego się wniknąć w stan ducha i nastroje poety w chwilach, kiedy owe listy pisał. Często – korzystając z prawa przysługującego biografom – próbowałem tworzyć swego rodzaju dialog autora listu z sobą samym; zdarza się przecież każdemu z nas obracać w myśli przygotowywane do przelania na papier listowy jakieś nasze spostrzeżenia, relacje o wydarzeniach, których byliśmy świadkami, czy też opinie bądź sądy, które właśnie się w nas rodzą i krystalizują. Starałem się utkać tę narrację z zasobu słownictwa stosowanego przez autora listów, chwilami wręcz sięgam po jego zwyczajowe zwroty, niejednokrotnie też streszczam jego poglądy i wyobrażenia zaświadczone w listach do innych osób, albo i w nieobjętych przytoczeniami dosłownymi fragmentach listów do Lou i do Madeleine.

Powyższy opis pochodzi od wydawcy.