Prawda półostateczna (okładka  twarda, wyd. 06.2023)

jak zwykle piekielnie amerykańskie i s-f

Ok

„Kiedy ty, ja czy ktokolwiek inny usiłuje fałszować historię, to prędzej czy później musi popełnić błąd.” Późno zabrałam się za poznawanie twórczości Philipa K. Dicka, dopiero we wczesnej dorosłości, ale może to i nawet lepiej, w młodości mogłabym nie docenić jego książek, a mam wrażenie, że im jestem starsza, tym bardziej mi się podobają, więcej wyciągam i lepiej rozumiem. „Prawda półostateczna” interesująco wciągnęła i przyjemnie umiliła wieczór. Intryga nie należała do skomplikowanych, ale właśnie przejrzystość, podobnie jak klarowność i oszczędność w opisach funkcjonowania podziemnego środowiska, wyszły jej na dobre. Autor skoncentrował się na naturze człowieka, chętnym czerpaniu korzyści z przebywania w mroku, i jakby ironicznie, ci co na świeczniku, na powierzchni, mieli najwięcej na sumieniu, zaś ci pochowani stali się łatwym narzędziem i łupem. Rola wielomilionowych ofiar nie miała sobie równych, zaś elita będąca u władzy i przywilejów zamykała się w ułamku liczebności ludzkości. Dick nie zmienił kwintesencji natury człowieka, postawił w klimacie fantastyki, ale czy naprawdę w innych okolicznościach? A może bez względu na warunki środowiskowe, uwarunkowania społeczne, powiązania biznesowe, a przede wszystkim roszady polityczne, nic tak naprawdę w człowieku nie przybiera innych form. Ciekawe zestawienie wspólnych interesów wschodniej i zachodniej strony świata, cynizmu zarówno ZachDemu, jak i DemoLudu, jakże odmienne oficjalnie, a jak silne w warstwie kłamstw. Manipulacja społeczeństwem doprowadzona niemal do perfekcji, narzucane interpretacje przekazów, wszechobecna propaganda, wykorzystywanie obawy przed wrogiem do intensyfikowania pożądanych postaw i obowiązków zawodowych, zatruwanie prób samodzielnego myślenia i sprawdzania faktów. Dość liczebny udział postaci, podziemniacy i naziemniacy, ale i skonstruowane przez człowieka blaszaki, przystosowane do służenia i obrony. Marsjańska wojna atomowa, która wybuchła piętnaście lat temu, doprowadziła do radioaktywnego skażenia środowiska, uniemożliwiła życie na powierzchni planety. Trzeba było osadzić ludzkość w podziemnych przemysłowych miastach zajmujących się produkcją broni a na powierzchni roboty dalej prowadziły konflikt. Za sprawą splotu okoliczności alternatywna rzeczywistość przebiła się do świadomości niektórych. Frapująco było obserwować grupę yansejowców podejmujących działania mające wzmocnić pozycję jednostek kosztem innych, kiedy za dużo możliwości ograniczało ruchy. Fenomenalny wątek niemieckiej odpowiedzialności za zbrodnie, przemalowania historii, zamiana ról ofiar i oprawców w oficjalnych tekstach, mediach i podręcznikach. Daleko sięgała wyobraźnia autora, trafnie łączyła symptomy moralnej choroby, niskiego poczucia wartości życia człowieka, toksycznej egoistycznej postawy wpływowych osób i próbującego wybielić się narodu. Doceniam znakomity przekład i oprawę graficzną.

ŻYCIE POD ZIEMIĄ Stanął w ogniu nasz wielki dom Dym w korytarzach kręci sznury Jest głęboka, naprawdę czarna noc (…) Więc chwytam kraty rozgrzane do białości Twarz swoją w ogniu widzę, twarz w przekleństwach A obok sąsiad patrzy z ciekawością Jak płonie na nim kaftan bezpieczeństwa - Strachy na Lachy Kolejne wznowienie klasyki Dicka. Kolejny nowy przekład. No i kolejna świetna książka świetnego autora. jakaś taka niepokojąco na czasie, no ale masa wizji i masa pomysłów legendarnego autora była, jest i będzie mocno aktualna. Co ważne, zarówno jako powieść z ambicjami, z paranoją i przesłaniem, i jako rozrywkowa fantastyka z ciekawą wizją, zagadką i tajemnicą, „Prawda półostateczna” sprawdza się znakomicie. Pod koniec XX wieku zaczyna się trzecia wojna światowa. Atomowa. Wschód kontra Zachód. Ziemia staje się polem bitwy, a jej powierzchnia nie nadje się do życia. dla ludzi nadchodzi czas zejścia pod ziemię, gdzie jedyne, co na nich czeka, to produkcja borni w rytm propagandowych haseł, zachęcających do działania. Każdy już ma dość, każdy chciałby wyjść, a gdy w końcu jedna z osób wydostaje się na powierzchnię, odkrywa, że nic nie jest takim, jakim się wydawało… Macie tak, że w trakcie robienia czegoś, słuchacie sobie konkretnej muzy? W trakcie czytania tego nie robię, jednak skupiam się na lekturze, ale już przy pisaniu jak najbardziej, i kiedy stukam te słowa, słucham sobie czegoś, co mi nastrój książki oddaje. Dziwna playlist od System of a Dawn („BYOB”), przez U.K. Subs („Warhead”), po „A my nie chcemy uciekać stąd” Kaczmarskiego (acz w wersji Strachów na Lachy). I jakoś dobrze mi to wszystko współgra. Antywojenne, pełne lęków przed autodestrukcją, ale i pokazujące wiat, w którym żyć chcesz i nie chcesz jednocześnie. A może żyć nie chcesz, a musisz? I właśnie taka jest ta powieść Dicka. Inspirowana jego wcześniejszymi opowiadaniami, zabiera nas w ponurą podróż do świata trochę, jak z „Seksmisji” – chyba każdemu to skojarzenie przyjdzie do głowy – będącego lustrzanym odbiciem problemów ówczesnego świata i lęków nękających społeczeństwo, a napędzanego narkotykami i paranoją Dicka w szczególności. Działa to na wyobraźnię, intryguje, ale i skłania do myślenia. Do tego pisarstwo samo w sobie jest ujmujące – proste, wciągające, ale treściwe i krwiste, pełne przekonujących opisów, odpowiedniego ciężaru, ale i dostatecznej lekkości by unieść to wszystko na gruncie rozrywkowym. Świetne tłumaczenie i znakomite wydanie z genialnymi ilustracjami Siudmaka to taka kropka nad i – a może raczej wisienka na torcie. Ale tort to smakowity i bez tego, absolutnie wart polecenia każdemu. I może Dick ma w swojej karierze większe, lepsze, bardziej znaczące książki, „Prawda półostateczna” wciąż pozostaje bardzo dobrą lekturą.

Prawda półostateczna to stosunkowo lekka książka jak na Philipa K. Dicka, mająca dość mocno charakter rozrywkowy, choć nie brak tutaj ciekawych rozmyślań i analiz ludzkości. Autor przedstawia w tej powieści dwa światy. Ten podziemny jest zbudowany z tysięcy mrówkowców, w których żyje większość ludzi, którzy produkują broń i próbują wyrobić coraz wyższe normy. Na dodatek każdego dnia nasiąkają propagandą oraz strachem przed powierzchnią. Nie buntują się i nawet mało kto podejmuje próbę wyjścia na zewnątrz. Jest to zasługą przemyślanej mistyfikacji, ze zręcznym usprawiedliwianiem wielu zbrodni wojennych, żeby poszczególne wydarzenia pasowały do przedstawianej zredagowanej historii, która ma trzymać masy pod ziemią. Ten nadziemny zamieszkany przez jest niewielką liczbę ludzi, większość z nich posiada swoją willę wraz z okalającymi ją terenami, które są wielkości dawnych państw. Wszędzie jest zielono, nie ma dróg ani miast. Wielu z Yansejowców nie chce tego zmieniać, niszczyć pięknych krajobrazów, a wypuszczenie ludzi z mrówkowców, mogłoby znów doprowadzić do wojen. W trakcie lektury poznajemy kilkoro bohaterów, dzięki których poznajemy te dwa skrajnie różne światy. Nicholas St. James jest prezydentem jednego z mrówkowców, który zostaje zmuszony do wyjścia na zewnątrz i poszukania sztucznej trzustki dla jednego z ludzi, żeby znów dali radę wyrabiać normy. To z jego punktu widzenia dowiadujemy się jak wygląda życie pod ziemią, czego obawiają się ludzie, ale również jak na co dzień działa propaganda. Ta w dużej mierze przypomina tę z książki Orwella Rok 1984, gdzie obywatele oglądają przemówienia Wielkiego Brata, a historia jest korygowana, żeby pasowała do przedstawianej wizji. Poznajemy również kilku Yansejowców, m.in Josepha Adamsa, Davida Lantano, czy Webstera Foote'a, dzięki którym poznajemy prawdę o powierzchni, ale również o ostrej rywalizacji pomiędzy członkami elity władającej całą ziemią. Prawda półostateczna nie jest najlepszą książkę Dicka, ma też lepsze i gorsze momenty. Jednak to znów prawdziwy popis wyobraźni autora - interesująca historia dająca do myślenia, w której znajdziemy wiele wynalazków, które wyprzedziły swoje czasy jak wideo rozmowy, inteligentne roboty, czy sztuczne organy.