Ombra Mai Fu: Francesco Cavalli Opera Arias (CD)

“Poza wielką muzyczną wartością dzieł Cavalliego, jego opery znane są z bogactwa i nowoczesności, jak również z różnorodności i złożoności postaci” – mówi słynny francuski kontratenor Philippe Jaroussky. „Reżyserzy i teatry operowe są niezwykle chętni do wystawiania jego kompozycji. Opery Cavalliego pełne są fantazji, szaleństwa, humoru i emocji. Oferują różnorodność, której nie znajdujemy w XVIII-wiecznej operze seria” – dodaje.

Francesco Cavalli (1602-76), to postać niezwykle istotna w historii opery. Jego dzieła renesans przeżyły w latach 60. XX w., a zainteresowanie nimi nieustannie rośnie. Cavalli, jako najważniejszy następca Monteverdiego, działał w Wenecji w czasie, gdy opera przenosiła się z arystokratycznych pałaców do teatrów publicznych. Muzycznie, jego opery znane są z płynnej ekspresji recitar cantando („śpiewnej recytacji”), a dramaturgicznie ze swojego charakterystycznego tonu narracji, łączącego dostojny, mitologiczny tragiczny dramat, ze złośliwą a nawet pikantną komedią.

Jak mówi Philippe Jaroussky: „Cavalli odegrał ogromną rolę w tworzeniu opery – nowego gatunku powołanego do życia przez Monteverdiego i innych – jako popularnej formy rozrywki. Skomponował wiele oper dla Teatro San Cassiano – pierwszego teatru prezentującego opery w Wenecji”.

Cavalli był także aktywny na polu muzyki religijnej. Jako chłopiec śpiewał pod dyrekcją Monteverdiego w chórze Bazyliki Św. Marka. Został organistą, a ostatecznie w roku 1668 poszedł w ślady Monteverdiego, zostając maestro di cappella katedry – ta funkcja odpowiadała współczesnemu dyrektorowi muzycznemu.

Przygotowując się do nagrania albumu Ombra mai fù, Jaroussky studiował większość z 37 zachowanych oper Cavalliego. „Chciałem naprawdę wykorzystać czas trwania albumu do pokazania różnorodności i wszelkich właściwości muzyki Cavalliego. Czasem wydaje się ona niezwykle prosta, a jednak ma bardzo szczególny i charakterystyczny rys melodyczny i harmoniczny. Album zaprojektowany jest tak, aby zilustrować kontrasty obecne w jego operach, gdy pojawiają się, przechodząc z jednej sceny do następnej, gdzie po lamento może następować fragment całkowicie humorystyczny.

Jaroussky połączył utwory wokalne i instrumentalne, pochodzące z ponad 12 oper Cavalliego. Repertuar obejmuje zarówno bardzo znane dzieła, jak Calisto, Ercole amante, Ormindo i Giasoone, poprzez Eliogobalo, niedawno wystawione w Paryżu i Amsterdamie, do takich rzadkości, jak Statira, principessa di Persia i La virtu dei strali d’Amore. Na płycie znalazły się duety z sopranistką Emőke Baráth (której album Voglio cantar, prezentował twórczość Barbary Strozzi – uczennicy Cavalliego) oraz z kontraltem Marie-Nicole Lemieux, która walczy z nim w komicznym duecie Ninfa bella z Calisto.

Tytułowy utwór pochodzi z opery „Xerse”, datowanej na 1654 r., powstałej w oparciu o to samo libretto co dzieło Haendla Serse napisane 80 lat później. Poza środowiskiem operowym dzieło Haendla znane jest głównie jako Largo, propozycja Cavalliego, choć mniej znana, jest bardziej urokliwa i pełna wdzięku.

Co ciekawe, możemy dostrzec podobieństwa pomiędzy opracowaniami „Ombra mai fù” Haendla i Cavalliego – tłumaczy Philippe Jaroussky – oba są stosunkowo krótkie i utrzymane w metrum trójdzielnym. Czy Haendel znał utwór Cavalliego? Jest to możliwe. Interesująca różnica pomiędzy tymi dwiema ariami jest taka, że w wersji Haendla smyczki grają z głosem. W utworze Cavalliego partie te są napisane wyżej, wypełniając harmonię, zmieniając się nieustannie i kreując piękny efekt lśnienia i koloru”. W tym nagraniu wspomniane smyczki należą do Ensemble Artaserse, który Jaroussky założył w 2002 r. we współpracy z innymi wiodącymi muzykami z kręgu wykonawstwa muzyki barokowej.

Muzycy:
Philippe Jaroussky countertenor (Side A: tracks 1, 2, 3, 4, 5, 7; Side B: tracks 1-8)
Emőke Baráth soprano (Side A: track 5; Side B: track 4)
Marie Nicole Lemieux contralto (Side A: track 4)
Ensemble Artaserse (Side A: tracks 1-7; Side B: tracks 1-8)