Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Volume 2 (CD)

Na płycie zamieszczono przykłady muzycznego folkloru Litwinów, Niemców, Żydów, Romów i Rosjan (Staroobrzędowców), zamieszkujących na terenie Polski. Litwini zamieszkują północno-wschodnią część Polski w około 50 miejscowościach w gminach Puńsk i Sejny. Społeczność ta charakteryzuje się wysokim stopniem świadomości narodowej, podtrzymywanej przez kościół, organizacje kulturalne oraz szkoły z litewskim językiem nauczania. Najbardziej typową formą muzykowania na tym terenie jest śpiew, natomiast muzyka instrumentalna nie zachowała się do dziś w swej autentycznej postaci. Pieśni reprezentują niemal wszystkie typowe gatunki: pieśni weselne, miłosne, sobótkowe, żniwne,, pogrzebowe oraz kolędy i kołysanki. Pieśni wykonywane są zarówno jednogłosowo, jak i w sposób typowy dla muzyki litewskiej - na głosy. Nagrań dokonano w Żegarach k. Sejn, Pełelach, Puńsku i Kazimierzu. Niemcy stanowią najliczniejszą grupę etniczną w Polsce, zamieszkującą Śląsk i Pomorze.

Prezentowany na płycie repertuar obejmuje pieśni związane z cyklem świąt roku kalendarzowego i świąt rodzinnych. Cykl doroczny to pieśni wykonywane w okresie adwentu, kolędy bożonarodzeniowe, pieśni wielkopostne i wielkanocne. Cykl obrzędowy reprezentują pieśni weselne, oczepinowe, pogrzebowe. Nagrań dokonano w Górowie Iłowieckim w 1999 roku. Staroobrzędowcy, którzy przybyli na ziemie polskie w XVII wieku, zamieszkują obecnie m.in.: w miejscowościach Bór, Gabowe Grady, Wodziłki i Wojnowo na Suwalszczyźnie. Jest to społeczność mała i hermetyczna, która zachowała nawet dawną gwarę z okolic Pskowa. Na ich kulturę olbrzymi wpływ miały surowe reguły życia. Aktywność muzyczna Staroobrzędowców skoncentrowana była na początku wyłącznie na śpiewie liturgicznym. Dopiero w XIX wieku Staroobrzędowcy zaadoptowali z tradycji białoruskiej pieśni korowodowe i pieśni towarzyszące etapom obrzędu weselnego. Na płycie jest także późniejszy repertuar pozaobrzędowy – pieśni miłosne, liryczne i obyczajowe, które zostały przejęte z tradycji białoruskiej, ukraińskiej i rosyjskiej. Wszystkie nagrania zostały dokonane w Kazimierzu w 1988 roku. Muzyczną kulturę Żydów prezentują na płycie 4 nagrania Majera Bogdańskiego, urodzonego w 1912 roku w Piotrkowie Trybunalskim i mieszkającego od czasów powojennych w Londynie. Jego nagranie przedstawia pieśń na cześć panny młodej oraz pana młodego, a także opowieść o początku obrzędu, zanim młodzi pójdą pod baldachim. Słowacy zamieszkują na Spiszu i Orawie, a ich gwara, obrzędy i pieśni wykazują duże podobieństwo do kultury polskiej. Wszystkie nagrania muzyki słowackiej zamieszczone na płycie zostały dokonane w latach 1998-99 na Spiszu. Jest to wyłącznie repertuar wokalny, obejmujący ballady miłosne, pieśni zalotne, religijne, bożonarodzeniowe i weselne. Społeczność Romów w Polsce tworzą cztery grupy – Polska Roma (Romowie nizinni), Bergitka Roma (Romowie górscy lub karpaccy), Lowara i Kelderasza. Najliczniejszą grupę stanowią Bergitka Roma, mieszkający głównie na Podkarpaciu i w Tatrach. Cechą wyróżniającą grupy romskie jest dziś język. Dialekt grup Lowara i Kelderesza ma duże naleciałości rumuńskie i węgierskie, zaś dialekt Polska Roma wykazuje duże wpływy języka polskiego. Przykłady muzyki romskiej, zamieszczone na płycie, to nagrania pieśni bożonarodzeniowej, melodie taborowe, a także czardasze w wykonaniu Miklosza Czureja oraz zespołów Romano Dżipen z Augustowa, Kałe Jakha z Nowej Huty, Romani Rad z Ziębic. Nagrania zostały dokonane w latach 1974-99 w Niedzicy, Wigrach, Gorzowie, Płocku.

Wydanie płyty odbyło się przy wsparciu finansowym Instytutu Muzyki i Tańca.