Ludobójstwa Stalina (okładka  twarda, wyd. 05.2020)

Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 roku w artykule II stanowi, że: "W rozumieniu Konwencji niniejszej ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonywany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich." Jest ona zarazem wynikiem kompromisu uzyskanego podczas wcześniej prowadzonych prac kiedy to, pojawiające się zapisy dotyczące również grup społecznych i politycznych, na skutek forsowania interesów poszczególnych państw nie znalazły swego zapisu w wersji ostatecznej. Taki zapis powoduje, że trudniej jest zdefiniować zbrodnie reżimu stalinowskiego jako ludobójstwo. Norman M. Naimark przez lata badań dotyczących okresu stalinowskiego stara się dowieść, że pomimo tak skonstruowanego zapisu masowe zbrodnie Stalina mające miejsce w latach 30tych ubiegłego wieku powinny być zaklasyfikowane jako ludobójstwo, nawet jeśli trudno jest w tym wypadku wskazać pojedynczy akt, bo dotyczy to serii powiązanych działań wymierzonych przeciwko "wrogom klasowym" czy "wrogom ludu", przybierających przeróżne formy od zsyłek po egzekucję, czy też świadomych zaniechań, które miały miejsce podczas Wielkiego Głodu na Ukrainie. Autor zwraca również uwagę na bardzo ważny aspekt zastosowania pojęcia ludobójstwa, tak w języku prawniczym, który ściśle je definiuje, jak również we współczesnym języku mediów i dziennikarzy, którym zdarza się go nadużywać rozszerzając na inne sposoby eliminacji ludzi, jak pogromy czy ataki terrorystyczne, a nie są to pojęcia tożsame. Zastanawiające jest, co przyczyniło się do tego, że Stalin doprowadził do śmierci milionów ludzi, nie tylko obywateli Związku Radzieckiego, wyszukując coraz to nowych wrogów, własnoręcznie podpisując wyroki śmierci, będąc całkowicie obojętnym na ludzkie życie. Jak musiał być zarazem mściwy i opanowany, skoro nie interesował go los ani milionów ofiar ani też najbliższych współpracowników? Bo przecież nie urodził się mordercą. Autor chcąc dowieść, że państwo stalinowskie z jego wodzem na czele, było ludobójcą, skupia się głównie na zagadnieniu eliminacji kułactwa, Wielkiego Głodu, eliminacji narodów, w tym mniejszości czy Wielkiego Terroru. Porównuje również reżim hitlerowski i stalinowski. Swoją uwagę poświęca także zbrodni katyńskiej. Dążeniem Stalina było, żeby udoskonalone państwo sowieckie pozbawić wszelkich elementów uznanych za wrogie, niebezpieczne, usunąć, zniszczyć, nieważne jakim kosztem. Nawet jeśli był to koszt życia milionów niewinnych ofiar. To niewielka objętościowo, ale pełna ważnych treści i niezwykle interesująca, choć również bardzo mroczna lektura.