Sigurd pogromca smoków i inni Wolscungowie. Herosi mitów germańskich. Europa barbarzyńców. Tom 1 (okładka  twarda, wyd. 10.2015)

Lubię bardzo książki Artura Szrejtera bo są magiczne. Z niecierpliwością czekam na tom drugi.

W porównaniu z mitologiami grecką czy rzymską, które są nam doskonale znane i z którymi obcujemy od lat najmłodszych (ich wkład oraz wielowiekowa obecność jest wyraźnie zarysowana w literaturze, sztuce, kulturze i szeroko pojmowanej pop-kulturze) sfera duchowości i wierzeń ludów germańskich, celtyckich czy słowiańskich, znacznie bliższych nam przecież geograficznie i historycznie, nadal jest nam bardzo mało znana.

Dzieje się tak z wielką i niepowetowaną stratą dla nas wszystkich, gdyż nieprzebrane bogactwo treścią, wpisane w bogatą, wielobarwną kreacja mitycznego świata, pełnego bogów, herosów, olbrzymów, karłów, wiedźm oraz wszelkiej maści potworów i bestii, stanowi nieprzebrane źródło inspiracji, stwarzającej możliwości odbycia fascynującej podróży w czasy naszych praprzodków.

Warto w tym kontekście pochylić się nad najnowszą publikacją znanego badacza i popularyzatora dziejów dawnych Artura Szrejtera, zatytułowaną „Herosi mitów germańskich. Sigurd pogromca smoków i inni Wolsungowie . Jest to jeden z tych pisarzy którego nazwisko warto zapamiętać, zarówno w odniesieniu do książek, które już napisał ( miałem okazje zapoznać się z dwiema z nich „Wielka wyprawa księcia Racibora”, „Pod Pogańskim Sztandarem…”, szczerze je polecam) jak i przyszłych projektów, którymi, jak sądzę, jeszcze nie raz nas mile zaskoczy.

Tym razem zabiera nas on w odległą, klimatyczną choć miejscami surową i mroczną wyprawę w świat starych germańskich sag i bohaterów z legendarnego rodu Wölsungów : Sigurd, Sigi, Rerir, Wölsung, Sigmund, Sinfjötli i inni. Bohaterów, którym daleko od archetypu rycerza bez skazy, których czyny (oczywiście w naszym współczesnym ujęciu) mimo aktów szalonej odwagi i poświęcenia, pełne są bezprzykładnego okrucieństwa, folgowania namiętnościom, skrytobójstwa, cudzołóstwa , dzieciobójstwa, pospolitego mordu, zdrady, zawiści, chciwości…

Książka zbudowana jest z dwóch wyraźnie oddzielonych części. Pierwsza, to autorski przekład pochodzących z sag, trzydziestu sześciu opowieści, odnoszących się do w/w rodu i wątków bezpośrednio z nim powiązanych. Część druga, znacznie ciekawsza, moim zdaniem, to już oparta na zdobyczach nauki z zakresu historii, etnografii, lingwistyki, archeologii, religioznawstwa i innych dziedzin, dogłębna analiza zawartych w nich treści, przedstawiona na przykładzie losach poszczególnych postaci oraz wpływu jaki wywierały one na kształtowanie się świadomości i postaw potomnych. Artur Szrejter odnosi się w niej do wielu zagadnień mitologii germańskiej, jej zasięgu oraz towarzyszących jej przeobrażeń dokonywanych na płaszczyźnie kulturowej, politycznej, obyczajowej religijnej, symbolicznej, ze szczególnym uwzględnianiem wizerunku mitycznego herosa i jego miejsca w rozpatrywanej czasowo przestrzeni.

Losy poszczególnych członków rodu Wölsungów są odbiciem tego jak ów wzorzec ewoluował i dostosowywał się do aktualnych uwarunkowań i potrzeb. Również dziś, w dobie zwiększonego zainteresowania kulturą skandynawską oraz życiem i wyprawami Wikingów (prawdziwy zalew literatury, filmów, seriali…) możemy zaobserwować ten proces, choć naturalnie w trochę innej formie,

„Część mitycznych bohaterów miała historyczne pierwowzory, większość zapewne nie, ale w tworzeniu a potem pojmowaniu „wzoru herosa” było to bez większego znaczenia. Ważniejsze było, jak taki „ideał” wpływał na postępowanie realnie istniejących ludzi. Książka ta dotyczy jednak w głównej mierze wpływu odwrotnego: jak pod naciskiem przemian społecznych, politycznych, gospodarczych i świadomościowych w ciągu wieków przeobrażały się opowieści o bohaterach, a w konsekwencji i postaci samych herosów wyobrażane w przekazach ustnych a potem pisanych. Spróbuje uchwycić etapy owych przekształceń na przykładzie kilku królów, wodzów i wojowników z mitycznego rodu starogermańskich Wölsungów.

Podobnie jak w poprzednich publikacjach tego autora na uwagę zasługuję jego literacki styl, odznaczający się, oprócz dużej staranności (o ogromnej wiedzy i wartościach typowo merytorycznych nie wspominam, bo są one oczywiste) dużą umiejętnością łączenia, we właściwych proporcjach, typowo ukierunkowanej historycznej wiedzy z niemal swobodną literacką opowieścią (miejscami ocierająca się o gawędę), która nie nuży czytelnika, lecz potrafi pobudzić w nim wyobraźnie i chęć poznania czegoś nowego. To wielka umiejętność z którą nie wszyscy autorzy (mimo, zapewne, dobrych chęci) książek popularnonaukowych sobie radzą.

Lektura wzbogacona jest dodatkowo krótkimi, pojawiającymi się przy każdym z rozdziałów, notkami dotyczącymi etymologi imienia herosa, przedziału czasowego, obszaru, powiązań rodowych oraz aneksami w których znajdziemy drzewo genealogiczne oraz opisy okresów chronologicznym, znalezisk i kultur archeologicznych, wymienionych w pracy.

Artur Szrejter to redaktor, tłumacz, pisarz fantasta, publicysta i autor książek popularnonaukowych, który specjalizuje się w pradziejach ludów germańskich i ich pogańskiej religii oraz walkach Słowian nadbałtyckich z wikingami. W swoim dorobku literackim ma już dwie serie popularnonaukowe: Wierzenia Germanów (Mitologia germańska, Demonologia germańska, Bestiariusz germański) i Wojny wikingów i Słowian (Wielka wyprawa księcia Racibora, Pod pogańskim sztandarem).

Najnowsza książka autora dotyczy rodu Wölsungów i najsławniejszych herosów germańskich. Najbardziej znany z nich to Sigurd (bardziej kojarzony jako niemiecki Zygfryd), który zabił smoka. Ale to tylko jeden z wielu herosów germańskich, o których autor opowiada. Byli też między innymi: Sigi, Rerir, Wölsung, Sigmund czy Sinfjötli. Wszyscy oni chcieli być sławni i bogaci, dlatego zabijali potwory i wrogów, brali udział w długich wyprawach morskich, zdobywali bogate łupy, modlili się do bogów, stykali się z demonami i magią. Wszyscy Ci herosi zostali przedstawieni w pierwszej części książki, w formie krótkich, trzydziestu sześciu przygodowych opowiadań, które autor przygotował na podstawie ogromnej Sagi o Wolsöngach.

(...)

Herosi mitów germańskich: Sigurd pogromca smoków i inni Wölsungowie, tom: 1 to zatem dobra książka dla takich osób, które niewiele o germanach wiedzą, a chcą się dowiedzieć więcej. Chociaż niewątpliwie pozycja ta najlepiej przyjmie się w środowisku historyków i zwykłych laików historycznych, interesujących się dziejami Germanów i Słowian w wersji popularnonaukowej, a nie rozrywkowej. Tak się akurat złożyło, że w jednym czasie otrzymałem do przeczytania książki Cornwella i Szrejtera, u których temat wikingów jest tematem wspólnym. Po przeczytaniu książki Brytyjczyka pisałem Wam o istotnej różnicy między powieścią historyczną a pełnokrwistą książką historyczną. Z jednej strony strony rozrywka i przyjemna pożywka dla wyobraźni i relaksu (Cornwell), z drugiej popularnonaukowe opracowanie i intelektualna pożywka dla chłonącego wiedzy mózgu (Szrejter). Czy jednak pozycje obu tych autorów się wykluczają, biorąc pod uwagę preferencje czytelnika? Absolutnie nie! Powód jest prosty: jedna jest dopełnieniem drugiej. Jeśli przeczytasz kształcącego Szrejtera to możesz poczytać dla rozrywki Cornwella. Jeśli zaś rozochocisz się po Brytyjczyku tematem wikingów (i ogólnie germanów), to sięgasz po książkę polaka, żeby dowiedzieć się o nich więcej.

(...)

Całość na blogu: http://swiat-bibliofila.blogspot.com/2015/11/herosi-mitow-germanskich-sigurd.html

Książka całkiem fajna, ale na poziomie szkoły góra średniej, czasem podstawowej. Argumentacja grubymi nićmi szyta, wnioski z sufitu, budowa merytoryczna pozycji też trzeszczy w szwach. Jeśli ktoś jest totalnym amatorem, to jakoś to przełknie, może się nawet obliże, ludzie z braży raczej się zakrztuszą. Nie jestem pewien, czy autor usiłował napisać powieść historyczną, czy przedstawić naukowe opracowanie ciekawego skądinąd tematu, czy po prostu pochwalić się swoją wiedzą. To ostatnie wydaje się najbardziej prawdopodobne. Zaletą jest w miarę prosty język, czasem nawet za bardzo. Daję dwie gwiazdki za wkład pracy i dobre chęci.