American Classics Imaginary Landscapes - Great American Masters (CD)

Wspaniała kolekcja muzyki amerykańskiej w pięknym, 20-płytowym wydaniu, daje wgląd w świat muzyki poważnej Stanów Zjednoczonych. Box prezentuje najważniejsze i najpopularniejsze kompozycje i stanowi przegląd amerykańskiej klasyki, brodwayowskich musicali i jazzu.

CD 1 – John Philip Sousa

Urodzony w Waszyngtonie w 1854 r., John Philip Sousa został umieszczony przez swojego ojca (trębacza w orkiestrze marynarki) jako praktykanta w US Marine Corps. Po latach pracy jako kapelmistrz orkiestry wojskowej założył własny zespół. Chociaż Sousa napisał wiele różnorodnych kompozycji, najbardziej znany jest ze swoich Marszy. Niektóre z nich na stałe weszły do kanonu, jak np. The Stars and Stripes Forever, czy The Liberty Bell (który stał się jinglem Latającego Cyrku Monty Python’a). Pierwsza płyta zawiera wybrane marsze Johna Philipa Sousa w wykonaniu Great American Band.

CD 2 – Scott Joplin

Scott Joplin był królem ragtime’u. Wyniósł ten sposób gry do poziomu amerykańskiej sztuki, uwielbianej przez miliony. Urodził się w Texasie ok. 1867 lub 1868 roku i wychowywał się w Texarkana jako syn byłych niewolników. Jako dziecko samodzielnie uczył się grać na pianinie. Instrument należał do białej rodziny, która pozwoliła mu go używać. Następnie pobierał lekcje u lokalnego nauczyciela, pochodzenia niemieckiego, który zapoznał go z muzyką klasyczną.

Pierwszy opublikowany ragtime kompozytora pochodzi z 1895 roku, ostatni – z roku jego śmierci (1917). Mimo jego niewątpliwej popularności, śmierć Joplina przeszła niemal bez echa. Ragtime szybko utracił zainteresowanie słuchaczy na rzecz jazzu. Stany Zjednoczone włączyły się także wówczas w I Wojnę Światową. Joplin został pochowany na cmentarzu Św. Michała w Queens.

CD 3 – Charles Ives

Charles Ives (1974-1954) był synem lokalnego kapelmistrza w Danbury (Connecticut). Pod okiem ojca Ives zdobywał podstawową wiedzę muzyczną. Następnie przez cztery lata studiował muzykę w Yale u Horatio Parkera.

Będąc aktywnym kompozytorem, Ives nigdy nie planował poświęcić się w pełni karierze muzyka. W 1907 roku założył towarzystwo ubezpieczeniowe Ives & Co, które odniosło duży sukces. Finansowe zaplecze, jakie dawała mu jego praca, pozwoliło Ivesowi pisać muzykę we właściwym sobie, niezwykle oryginalnym stylu, nie oglądając się na krytyków. Prawdopodobnie doprowadziło to do tego, że jego muzyka była za jego życia właściwie ignorowana, dopiero po śmierci doceniono jego zasługi dla rozwoju muzyki współczesnej. Dziś uznawany jest za jednego z największych pionierów nowoczesnej muzyki oraz jednego z najważniejszych twórców amerykańskich.

CD 4 – Ferde Grofe

Ferde Grofe (1892-1972) jest znany przede wszystkim z aranżacji wykonywanych dla zespołu Paula Whitemana, dzięki nim został orkiestratorem Błękitnej Rapsodii Gershwina. Jednakże Grofe był kompozytorem z wielkimi osiągnięciami. Najbardziej znaną jego kompozycją jest Grand Canyon Suite. Na płycie znajdziemy jeszcze dwie inne orkiestrowe suity Grofe’go: Mississippi Suite (1925) oraz Death Valley Suite (1949).

Płyty CD 5 – 8 – Georg Gershwin.

Georg Gershwin z równą biegłością poruszał się w obszarze muzyki klasycznej, jak i popularnej. Urodził się jako Jacob Gershowitz, na Brooklynie w Nowym Jorku, w 1898 roku. Był synem żydowskich imigrantów. Zmarł na guza mózgu mając zaledwie 38 lat. Zainteresowanie muzyką zaczął wykazywać już jako 10-latek. Przez jakiś czas uczył się gry na fortepianie, jednak w dziedzinie kompozycji był niemal samoukiem. Pierwszą profesjonalną edukację w tym zakresie odebrał będąc już uznanym kompozytorem.

Początkowo Gershwin pracował w New Yotk Music Publishing Company. Jego pierwsza piosenka została opublikowana w 1916 roku. Komercyjny sukces odniósł następnie jego ragtime Rialto Ripples. W 1919 roku stworzył międzynarodowy hit – Swanee. Uznano go wówczas za prominentnego kompozytora piosenek, dzięki czemu w latach 1919 – 1933 mógł pracować nad broadwayowskimi musicalami. Okazały się one jednymi z największych sukcesów tego teatru.

Na przestrzeni swojego krótkiego życia, George Gershwin stał się prawdopodobnie najpopularniejszym ze wszystkich twórców broadwayowskich musicali. W 1924 roku został poproszony przez Paula Whitemana o stworzenie utworu, który stał się pierwszą kompozycją Gershwina leżącą w kręgu muzyki poważnej – Błękitną Rapsodię. Po niej nastąpiły inne kompozycje, takie jak: Koncert Fortepianowy F-dur, Amerykanin w Paryżu, oraz jego opera: Porgy and Bess, wystawiona po raz pierwszy na Broadwayu w 1935 roku/

CD 9 – 11 – Aaron Copland

Płyta poświęcona jest twórczości Aarona Coplanda, uważanego za twórcę stylu muzyki amerykańskiej i jej charakterystycznego brzmienia. Muzyka Coplanda (1900-1990) wyznacza najważniejsze elementy specyfiki muzyki amerykańskiej. W kompozycjach, takich jak: El Salón Mexico, czy balet Appalachian Spring, Coplandowi udało się uchwycić niezmierzone, otwarte przestrzenie, melodyczną świeżość i rytmiczną żywotność, z którymi utożsamiamy dziś muzykę amerykańską.

Copland napisał trzy symfonie. Symfonia Nr 1z 1928 roku jest tak naprawdę aranżacją wcześniejszej Organ Symphony z 1924 roku, natomiast Dance Symphony jest drugą w kolejności kompozycją, a Nr 3 datuje się na lata 1944-1046. Prawykonanie odbyło się w 1946 roku z Boston Symphony Orchestra prowadzoną przez Serge’a Koussevitsky’ego. Utwór ten znany jest jako podstawowa pozycja w literaturze muzyki amerykańskiej, która łączy styl „Americana” znany z baletów amerykańskich z formą symfoniczną. Najbardziej chyba popu The Fanfare for the Common Man, napisana w 1942 roku jest używana jako temat w czwartej części, a fragmenty fanfary pojawiają się także jako materiał tematyczny w pierwszych trzech częściach.

Wiele z kompozycji Coplanda wykazuje wpływy jazzu, co znajduje swoje odzwierciedlenie w naszym albumie, w utworach takich jak: Music for Theatre, Quiet City oraz Clarinet Concerto (skomponowany dla Benny’ego Goodman’a). Ważną inspirację stanowił także dla kompozytora amerykański folklor, który ujawnia się w kompozycjach takich jak Appalachian Spring, czy w operze The Tender Land. The Dance Panels pochodzi natomiast z dojrzałego okresu twórczości Coplanda i był ostatnią z jego tanecznych kompozycji. Zamówił go Jerome Robbins, jako „balet bez historii”, następnie utwór wszedł do koncertowego repertuaru, bez wprowadzania dodatkowych zmian.

CD 12 – Elliot Carter

Płyta poświęcona jest wybitnemu kompozytorowi amerykańskiemu i jednocześnie najstarszemu żyjącemu współcześnie twórcy – Elliottowi Carterowi. Urodzony w 1908 roku wciąż jest aktywnym kompozytorem i kontynuuje pracę nad nowymi dziełami. Dla uczczenia 100 rocznicy jego urodzin Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Daniela Barenboima prawykonała Interventions for piano and Orchestra Cartera. Od tego czasu kompozytor stworzył już wiele nowych dzieł.

Carter zainteresował się muzyką jako nastolatek, a fascynację tę wzmagała jego przyjaźń z Charlesem Ivesem. Jak wielu amerykańskich kompozytorów w tamtych czasach, Carter studiował w Paryżu u Nadii Boulanger, która prowadziła jego pierwsze prace, utrzymane w stylistyce neoklasycyzmu. Inspirację dla Cartera stanowiła także wówczas twórczość Strawińskiego i Hindemitha. W latach 50. kompozytor rozwinął swój dojrzały styl, w którym widoczna jest złożoność rytmiczna i technika, którą nazwał „modulacją czasową” (temporal modulation). Nie trzeba chyba wspominać, że nie jest to muzyka łatwa, stanowi wyzwanie dla słuchacza, ale mistrzostwo jej wykonania gwarantuje znakomitą, intelektualną rozrywkę i wynagradza nam mentalny wysiłek.

CD 13 – 15 – Samuel Barber

Samuel Barber (1910 – 1981) jest dziś znany przede wszystkim jako autor Adagio for Strings, które oryginalnie pochodzi z jego wczesnego kwartetu smyczkowego, a dziś jest jednym z najczęściej wykonywanych dzieł muzyki klasycznej. Adagio zostało prawykonane w swojej orkiestrowej wersji przez Toscaniniego, wraz z Esejem na Orkiestrę. Obie prace, typowe dla Barbera, są europejskie w wyrazie i języku brzmieniowym.

Barber komponował różnorodne gatunki muzyki, wśród jego dzieł znajdujemy m.in.: dwie symfonie, koncert fortepianowy, wiolonczelowy i skrzypcowy, dwie opery, balety, utwory chóralne, kompozycje kameralne i wiele pieśni.

Wybrane kompozycje, jakie znalazły się w albumie, to m.in.: Knoxville: Summer 1915, napisane do tekstu niedokończonej powieści James’a Agee A Death in the Family, Violin Concerto z cudowną wolną częścią, oraz Overture to a School for Scandal – pierwsza kompozycja Barbera przeznaczona na dużą orkiestrę symfoniczną.

CD 14 zawiera kameralne kompozycje Samuela Barbera, a wśród nich młodzieńczą Sonatę wiolonczelową (1932); Excursions na fortepian solo (1942-44) oraz czarującą Summer Music na kwinet dęty (1956) oddającą w pełni barberowską atencję dla liryki, co czyni ten album wyjątkowo atrakcyjnym dla słuchacza.

Choć kompozytor napisał dwie opery, dwie symfonie oraz trzy koncerty, większość dzieł Barbera jest o wiele mniejszych rozmiarów. CD 15, to kolekcja jego pieśni oraz kameralnych utworów, zawierająca także część jego wczesnych prac datowanych na lata 1928 – 1940, oraz dwa zbiory jego pieśni z lat 1968 i 1972.

Adagio z Kwartetu Smyczkowego z 1936 roku stało się (w wersji na orkiestrę smyczkową) jednym z najpopularniejszych dzieł tego amerykańskiego kompozytora. Nasza kolekcja daje niezwykle rzadką możliwość usłyszenia tej kompozycji w oryginalnym zamyśle – obsada kwartetu smyczkowego wzmaga intymność i intensywność muzycznego przekazu.

Barber był znakomitym twórcą muzyki wokalnej, stworzył też wiele pieśni. Płyta zawiera m.in. pieśń Dover Beach, do słów Matthew Arnold’a, która jest jedną z najpiękniejszych kompozycji Barbera.

CD 16 – John Cage

John Cage (1912-1992) był jednym z najbardziej kontrowersyjnych kompozytorów XX wieku. Najbardziej znany jest ze swojej przekornej kompozycji 4,33 z 1952 roku, która nie zawiera ani jednej zapisanej nuty.

CD 16 stanowi wybór z twórczości Cage’a, który daje rzadką możliwość poznania jego dzieł stworzonych w latach (1939 – 1965), które były jednymi z najbardziej płodnych lat dla kompozytora.

Balet Credo in Us Cage stworzył dla Merce’a Cunningham’a – swojego wieloletniego partnera i współpracownika, jednego z największych XX-wiecznych tancerzy i choreografów.

Imaginary Landscape jest przeznaczone na czterech wykonawców, którzy grają na stłumionym fortepianie i cymbałach oraz dwóch gramofonach o zmiennej prędkości, ze wzmacniaczami. Imaginary Landscape No.1 jest ważnym przykładem jednego z pierwszych utworów elektroakustycznych.

Koncert na fortepian i orkiestrę Cage’a nie ma ogólnej partytury, ale wszystkie jego elementy są zapisane szczegółowo. Wykonanie koncertu może zawierać wszystkie przwodzoane instrumenty, ale może też być przedstawione solo, w duecie, trio lub w każdej możliwej kombinacji możliwej obsady, co wpływa na tytuł kompozycji (np. solo na fortepian, Koncert fortepianowy, głos i dwoje skrzypiec). Na prezentowanym nagraniu utwór wykonują dwa głosy solowe. Natomiast Suita fortepianowa jest jednym z dzieł Cage’a przeznaczonych na fortepian preparowany, a Music for Carillon prowadzi album do fascynującej konkluzji.

CD 17 – Bernstein

Tak jak wcześniej Gershwin, Bernstein (1918-1990) tworzył zarówno muzykę koncertową, jak i przeznaczoną do teatru muzycznego. Od czasu broadwayowskiego musicalu West Side Story jego nazwisko przyciągało więcej publiczności niż jakiegokolwiek innego amerykańskiego kompozytora, być może za wyjątkiem samego Gershwina.

Utwory zawarte na tej płycie prezentują muzykę sceniczną Bernsteina. Cztery z prac – epizody taneczne z On the Town, uwertura z Candide, suita z West Side Story oraz 1600 Pennsylvania Avenue – były napisane dla Broadwayu. Facsimile i On the Town to partytury baletowe. Mass jest utworem teatralnym dla wokalistów, muzyków i tancerzy. Natomiast The Prelude, Fugue and Riffs włączone zostało do muzycznej komedii Wonderful Town.

CD 18 – Bernstein

Wonderful Town jest musicalem do libetto autorstwa Betty Comden i Adolpha Green’a. Opowieść bazuje na sztuce z 1940 r. My Sister Eileen Josepha A. Fieldsa i Jerome’a Chodorov’a. Prawykonanie miało miejsce na Broadwayu w 1953 roku. Wonderful Town zdobył pięć Tony Awards, w tym nagrodę Best Musical. Historia opowiada o dwóch siostrach – Ruth i Eileen Sherwood, które podróżują do Nowego Jorku w poszukiwaniu miłości i szczęścia.

CD 19 – Minimalists

Termin minimalizm początkowo odnosił się do opisywania pewnych ruchów w sztukach wizualnych i designie w okresie po II Wojnie Światowej. W latach 60. jego zasięg rozszerzył się także na muzykę. Wśród minimalistów muzycznych najważniejsze nazwiska należą głównie do kompozytorów amerykańskich: La Monte Young, Terry Riley, Steve Reich i Phillip Glass. Muzyczny minimalizm polega w dużej mierze na repetytywizmie i stopniowych, nieznacznych przeobrażeniach muzycznych motywów. Minimalizm amerykański bywa także postrzegany jako reakcja na europejski serializm.

CD 20 – John Adams

Urodzony w 1947 roku, John Adams jest jednym z najważniejszych, współczesnych kompozytorów. Choć jego muzyczne korzenie sięgają minimalizmu, Adams rozwinął swój orkiestrowy i harmoniczny styl, w którym rytmiczna żywotność minimalizmu łączy się z romantyczną przystępnością.

Niniejsza płyta stanowi wspaniałe wprowadzenie do świata muzyki Adams’a, zawiera m.in. Grand Pianola Music z 1982 roku, Shaker Loops, oraz ekscytującą Short Ride in a Fast Machine.